اولین دبیر‌کل اوگک؛ ایرانی یا قطری؟

اولین اجلاس رسمی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (اوگک) با هدف انتخاب دبیرکل این مجمع امروز در قطر برگزار می‌شود.

 با توجه به نقش محوری ایران در شکل‌گیری این مجمع امیدواری‌های بسیاری وجود دارد تا همانند اوپک (مجمع کشورهای صادر‌کننده نفت) اولین دبیر کلی از آن یک ایرانی شود. سازمان کشورهای صادرکننده نفت در سال 1959 و با پیشنهاد پرز آلفونسو وزیر نفت وقت ونزوئلا به وجود آمد.

در سال 1960، کنفرانس بغداد به عنوان نقطه شروع اصلی آن تشکیل شد. در کنفرانس بغداد، ایران، عراق، کویت، عربستان و ونزوئلا به عنوان اعضای اصلی هسته مرکزی تشکیلات اوپک حاضر شدند. در این دوره، ایران به عنوان اصلی‌ترین و محوری‌ترین عضو سازمان جدیدالتأسیس اوپک شناخته می‌شد.

مهم‌ترین رکن سازمان کشورهای صادرکننده نفت، دبیرخانه است و اولین دبیر کل آن فؤاد روحانی از ایران بوده است. چرا که انتخاب دبیرکل، در آغاز با ضابطه حروف الفبا حل شده بود، ولی پس از مدتی، تاریخ پیوستن به اوپک مبنای انتخاب دبیرکل شد. این رویه همچنان ادامه داشت تا اینکه در سال 1983 تمامی کشورها یک‌بار نامزدهایشان را به کرسی دبیرکلی نشاندند. در این سال یک‌بار دیگر نوبت ایران شده بود تا نامزد خود را معرفی نماید، ولی وقوع جنگ تحمیلی و مخالفت گروه کشورهای عرب عضو اوپک سبب شده تا در طول 49 سال گذشته سهم ایران از دبیرخانه اوپک تنها یک دبیرکل باشد.

کارشناسان فارغ از گرفتار آمدن ایران در جریان یک جنگ طولانی و فرسایشی، تنش‌های به وجود آمده در عرصه دیپلماسی جهانی به دلیل جهت گیری‌های خاص ایران را یکی از دلایل عمده رویگردانی کشورهای عضو از رأی دادن به نماینده ایران می‌دانند. به هر حال نگاه متحدان نفتی و گازی ایران در مجامع بین‌المللی بر این امر تأکید دارد که دبیرخانه صادر‌کنندگان نفت و گاز باید در اختیار کشوری باشد که خیلی مغضوب غرب و مورد تهاجم تحریم‌ها و فشارهای آنها نباشد. با این حال وزارت نفت ایران امیدوار است تا با تکیه بر نقش محوری جمهوری اسلامی در شکل‌گیری مجمع کشورهای صادرکننده گاز این بار نه با تکیه بر مزیت الفبایی نام ایران بلکه با اتخاذ دیپلماسی فعال، قطر و روسیه را به عنوان غول‌های گازی جهان برای اولین دبیرکلی ایران مجاب کند.

بر این اساس وزیر نفت ایران بعدازظهر دیروز عازم قطر شد تا در اجلاس هشتم مجمع کشورهای صادرکنندگان گاز حاضر شود.

هشتمین اجلاس مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و نخستین اجلاس آن پس از تصویب اساسنامه، امروز با حضور یازده عضو مجمع مشتمل بر الجزایر، ایران، بولیوی، ترینیدادوتوباگو، روسیه، قطر، گینه استوایی، لیبی، مصر، نیجریه و ونزوئلا در دوحه قطر برگزار می‌شود. تصمیم‌گیری در باره بودجه شش ماه دوم مجمع، حق عضویت، تأمین نیروی انسانی و از همه مهم‌تر برگزیدن دبیرکل مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز، دستور جلسه این نشست است. در صورتی که کشورهای عمده صادر‌کننده گازی برای انتخاب دبیرکل به اتفاق نظر نرسند، گزینش براساس حروف الفبای کشورها صورت می‌گیرد و بر این اساس دبیرکل براساس حروف الفبای کشورها به مدت دو سال انتخاب خواهد شد.

اما وزارت نفت جمهوری اسلامی اعلام کرده است، با توجه به این که نقش کلیدی در هویت بخشی سازمانی این مجمع و تهیه و تنظیم اساسنامه آن داشته، تمامی تلاش خود را برای احراز این پست به کار بسته است.

البته در نشست نخستین کمیته اجرای مجمع که در تاریخ 18 اسفند گذشته (هشتم مارس 2009) برپا شد، ویژگی‌ها و مشخصات نامزدهای معرفی شده از سوی اعضا برای احراز پست دبیرکلی مجمع بررسی شد که در نشست وزارتی نظر قطعی اعلام خواهد شد، همچنین مباحث مربوط به بودجه، حق عضویت و تأمین نیروی انسانی نیز در نخستین کمیته اجرایی مجمع به بحث گذاشته شد که نتیجه آن در نشست وزیران مجمع (9 تیر) نهایی می‌شود.

یازده عضو مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز تا 22 ژوئن میلادی (یکم تیر) فرصت داشتند نامزدهای خود را برای تصدی دبیرکلی مجمع معرفی کنند. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران هفته گذشته کاندیدای خود را برای احراز پست دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز به دبیرخانه این سازمان معرفی کرد.

حجت‌الله غنیمی‌فرد معاون امور سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت به عنوان کاندیدای ایران برای دبیر‌کلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز معرفی شد.

تاکنون ایران تنها کشوری است که برای دبیر‌کلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز کاندیدا معرفی کرده است و دیگر کشورها هنوز نامزدی معرفی نکرده‌اند.

در این خصوص محمد علی خطیبی، نماینده ایران در هیأت عامل اوپک، انتخاب ریاست اجلاس وزرای مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز را سالانه بر اساس حروف الفبا و انتخاب معاون رئیس را عکس حروف الفبا ذکر کرد و افزود: بر این اساس، رئیس اجلاس وزرا در سال 2010 میلادی از الجزایر و معاون آن از کشور ونزوئلا انتخاب خواهد شد و در سال 2009 میلادی نیز به دلیل برپایی نخستین مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز پس از تصویب اساسنامه، ریاست اجلاس وزرا را کشور میزبان (قطر) به عهده دارد و با تعیین دبیرکل مجمع، فعالیت اجرایی آن آغاز خواهد شد.

وی در باره انتخاب ریاست کمیته‌های کارشناسی مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز اظهار داشت: انتخاب ریاست کمیته‌های کارشناسی مجمع نیز سالانه است و بر اساس اساسنامه بین کشورهای عضو چرخشی خواهد بود. خطیبی با بیان این که این اجلاس، هشتمین اجلاس مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و نخستین جلسه آن پس از تصویب اساسنامه است، گفت: برای انتخاب دبیر کل مجمع نیز در صورت حصول اجماع یکی از وزرا برای مدت دو سال انتخاب خواهد شد که مدت آن قابل تمدید است ولی درصورتی که دبیر کل بر اساس حروف الفبا انتخاب شود، مدت آن قابل تمدید نبوده و پس از دو سال دبیر کلی به وزیر دیگری واگذار خواهد شد.

دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز در حالی در نشست امروز در قطر انتخاب می‌شود که در صورت وقوع اجماع بین اعضا، سه کشور ایران، روسیه و قطر با توجه به سهم بالا در ذخایر گاز شانس بیشتری برای تکیه بر کرسی دبیر کلی دارند.

اما تحلیلگران مسائل بازار انرژی بر این باورند که کشورهای غربی که عمده‌ترین نیازمند و مصرف‌کننده گاز هستند ترجیح می‌دهند که قطر دبیر کلی مجمع صادرکنندگان گاز را بر عهده داشته باشد. چرا که گذشته از وجود نوعی تخاصم در روابط دیپلماتیک با ایران، روسیه نیز طی سال‌های گذشته برای تأمین گاز اروپا رفتارهای ضد و نقیضی داشته است ولی قطر برای هدایت غول‌های گازی برای سران غرب همسو‌تر و قابل مذاکره‌تر از سایر کشورهاست. همچنین رابطه دیپلماتیک قطر و ایران و نیز سهم بالاتر قطر در بازار گاز جهانی، این کشور را در نگاه تحلیلگران غربی صاحب شانس بیشتری برای احراز دبیرکلی اوگک کرده است.

گفتنی است، در نشست گذشته مجمع کشورهای صادرکننده گاز که با حضور اعضای این مجمع شامل الجزایر، بولیوی، برونئی، مصر، اندونزی، ایران، لیبی، مالزی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، امارات متحده عربی و ونزوئلا در روسیه برگزار شده بود، اساسنامه اوپک گازی به امضای همه اعضا رسیدو با توافق همه اعضا دوحه قطر به عنوان مقر اصلی این سازمان انتخاب شد.

15 عضو مجمع صادر کنندگان گاز در نشست گذشته چارچوب جدیدی را برای این مجمع به تصویب رساندند که بر اساس آن این مجمع از حالت مشورتی و جایگاه ضعیفی که دارد به سازمانی رسمی به مرکزیت دائمی شهر دوحه قطر تبدیل شود. وزارت انرژی قطر برای برپایی این نشست یک کمیته ویژه سازماندهی و هفت کمیته حمایتی تشکیل داده است تا این نشست به بهترین نحو ممکن برگزار شود. در نشست امروز با برگزاری یکسری از مراحل اداری، قرار است کارکنان دیبرخانه دائمی نیز انتخاب شوند و منابع تأمین بودجه، حق عضویت‌ها و دیگر مسائل اداری و مالی مشخص خواهد شد.

مقام‌های کارشناسی مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز اوایل خرداد امسال جلسه‌ای را در مسکو برای تصمیم‌گیری در باره دستور جلسه نشست 30 ژوئن (9 تیرماه) برگزار کرده بودند. وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز سوم دی 1387 در شهر مسکو پایتخت روسیه گردهم آمدند و اساسنامه این مجمع را تصویب کردند؛ با تصویب این اساسنامه که جمهوری اسلامی ایران نقش کلیدی در تنظیم و تهیه آن داشت، مجمع کشورهای صادرکننده گاز هویت سازمانی یافت.

منبع: خبر آنلاین

► بانک قرض‌الحسنه معنا دارد
شوراي پول و اعتبار از انحلال تا احيا ◄