در قسمت قبل به ارایه ی تعاریفی از بازاریابی شبکه ای و طرح های هرمی که یکی از کپی برداری ها ی غیر قانونی بازاریابی شبکه ای محسوب می شوند، پرداختیم. در اینجا قصد داریم اطلاعاتی در مورد طرح های پونزیPonzi Schemes به شما منتقل کنیم.
به گزارش گروه ویژه ی شرکتهای هرمی سایت بانکی دات آی آر ، طرح پونزی یک نوع کلاه برداری با سرمایه مردم است که به رغم داشتن نقاط مشترک با طرح هرمی ، نمی توان آن را با طرح هرمی یکی دانست. طرح های پونزی نام خود را از چارلز پونزی یک کلاه بردار آمریکایی- ایتالیایی گرفته اند.
کارلو پونزی یک فرد ایتالیایی بود که در سال ۱۹۰۳ به آمریکا سفر کرد، ساکن شهر بوستون شد و نام خود را به چارلز پونزی تغییر داد. او بعد ها در مصاحبه ای با روزنامه های نیویورک تایمز گفت:« من در حالی در این سرزمین آمدم که فقط دو دلار و ۵۰ سنت در جیبم داشتم و آرزوی ۱ میلیون دلار را در ذهن می پروراندم و این آرزو هرگز من را رها نکرد» . او همیشه رویای یک شبه پول دار شدن را در ذهن می پروراند و بیشتر از قدرت تخیل برخوردار بود تا استعداد.
پونزی در سال ۱۹۰۷ به کانادا رفت و در انجه به دلیل جعل چک به ۳ سال زندان محکوم شد. پس از آزادی، دوباره به بوستون بازگشت و پس از آزمودن راه و چاه های بسیار برای یک شبه پول دار شدن ، در سال ۱۹۱۹ حقه ای را کشف کرد که شهرت او را رقم زد. از سال ۱۹۰۷ اتحادیه بین المللی پستی، نوعی تمبر پستی جهانی را منتشر کرده بود که « کوپن بین المللی پاسخ به مراسلات» « international reply coupon» نامیده می شد. پونزی تصادفا به یکی از این کوپن ها در نامه ای که از اسپانیا برایش رسیده بود بر خورد کرد و بلافاصله فکری برای ایجاد یک کسب و کار پر در آمد به ذهنش خطور کرد.
طبق محاسباتی که او انجام داد، متوجه شد که می تواند در یک اداره پست آمریکا، این کوپن را که در کشور مبداء فقط معادل یک سنت آمریکائی می ارزد با تمبری که ۶ سنت ارزش دارد مبادله کند. او به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری یک میلیونی [در خرید این کوپن ها] در اسپانیا، ایتالیا و یا فرانسه می تواند در کشور های آن اقیانوس اطلس شش برابر اصل سرمایه را عاید او کند.
پونزی از ترس اینکه مبادا دیگران به این فکر او دست پیدا کنند به سرعت در ۲۶ دسامبر ۱۹۱۹، «شرکت مبادلات اوراق بهادار» را در بوستن تاسیس کرد که او تنها کارمند و سهامدار اصلی آن بود. با جذب سرمايه گذاران به انها وعده 50% سود ظرف 45 روز و ۱۰۰ ٪ سود ظرف ۱۰۰ روز را می داد. سرمایه گذاران تازه را مدام به سمت خود می کشید و با آنچه که سرمایه گذاران تازه وارد به او می سپردند، بهره سرمایه گذاران پیشین را می پرداخت. شرکت او به سرعت توسعه یافت و هجوم سرمایه گذاران چنان بود که روی دست و پای یکدیگر راه می رفتند. او در سال ۱۹۲۰ . ۴۵۰ هزار دلار ( ۴،۵۹ میلیون دلار امروز) بدست آورده بود
اما سرانجام دوران اوج پونزی به پایان رسید و یک تحلیلگر امور مالی به نام کلارنس بارون
(Clarence Barron)، دریافت که فقط بیست و هفت هزار کوپن پستی در آمریکا در گردش است، حال آنکه به شصت میلیون کوپن نیاز است تا بتوان به نتایجی دست یافت که پونزی ادعا می کرد.در ماه اوت ۱۹۲۰ کاوش روزنامه بوستون پست از کاد او پرده برداشت و پونزی را به جرم کلاه برداری بازداشت کردند. از آن زمان به بعد کلاه برداری های مشابه در آمریکا و دیگر کشور ها به وفور انجام شد.
طرح پونزی مستلزم وجود یک فرصت سرمایه گذاری واقعی است که اغلب شامل توسعه ی منابع ارزشمند همچون نفت،گاز معادن یا املاک می شود ؛ مروج طرح حتما مالک آن معدن یا ملک است آن را بیش از آن چه که واقعاَ می ارزد جلوه می دهد.
گاهی نیز اتفاق می افتد که دارایی یا منابعی که پایه و اساس سرمایه گذاری را تشکیل می دهند اصلا وجود خارجی ندارند و ساخته ی تخیل مروج طرح هستند. در هر دو سناریو مروج ، سرمایه گذاران را متقاعد می کند که در صورت سرمایه گذاری بیشتر ، دارایی توسعه ی بیستری می باید و وی سود حاصل را با آنها تقسیم می کند. در طرح پونزی سود سهام خیلی زودهنگام به سرمایه گذاران پرداخت می شود و مروج طرح اظهار می کند که این سود حاصل یک سرمایه گذاری موفق است در حالی که آنچه واقعاَ اتفاق می افتد این است که مروج طرح تنها بخش اندکی از سود واقعی را به آنها می پردازد. پرداخت زود هنگام سود دو نتیجه در پی دارد؛ اول اینکه سرمایه گذاران قبلی مشارکت خود را افزایش می دهند و دوم اینکه سرمایه گذاران جدیدی تحت تاثیر طرح قرار می گیرند و جذب طرح می شوند. فرایند پرداخت سود همچنان ادامه می یابد و سرمایه گذاران همچنان افزایش می یایند تا اینکه کلاه برداری علنی می شود و فرد کلاه بردار با پول ها متواری می شود.
منتظر گزارش های بعدی کارگروه ویژه شرکتهای هرمی در سایت بانکی دات آی آر باشید
در همین زمینه بخوانید
قصه ی هرمی ها از کجا آغاز شد (2)
► جمع آوری اعانه ی بحران اقتصادی + گزارش تصویری
همه چیز درباره نرخ بی کاری ◄
