این بانکداری نوین الکترونیکی نیست

بيش از يک قرن قبل از اينکه بانکي در ايران ايجاد شود امور مالي مردم توسط صرافي ها انجام مي شد و آنها نيز به سبک قديم و سنتي کار مي کردند.در آن زمان وقتي حواله هاي دولتي به صراف ها داده مي شد آنها موظف بودند که آن حواله ها را وصول کنند که بعد از تاسيس بانک اين کار را آنها انجام مي دادند، ساير امور صرافي ها خريد و فروش و ارسال براي خريد و فروش ارز و دادن قرض هاي کوتاه مدت و بدون وثيقه بود هر چند در دادن قرض مردم عادي نيز شريک صرافي ها بودند اما صراف ها معاملات ديگري را نيز انجام مي دادند که در تمام آن عمليات با بانک شاهنشاهي به رقابت مي پرداختند.

پيشرفت بانک ها از ابتدا در همه جوانب نبود اما به مرور آنها با غلبه بر مشکلات توانستند در صحنه هاي دولتي نتوانستند صراف ها را از ميدان به در کنند شايد يکي از دلايل اين باشد که بانک ها با وجودي که نگاهي مدرن به سيستم پولي داشتند به نوعي از بنيه مديريتي قوي برخوردار نبودند و صرفا يک کپي از نمونه هاي خارجي به شمار مي رفتند که سعي مي کردند مثل آنها رفتار کنند.

از زمان تاسيس بانک در ايران تاکنون صدها مورد شيوه و فرم خدمات دهي به مشتريان عرضه شده است، اما امروزه و در دنياي ديجيتال کارت هاي اعتباري و بانکداري آنلاين بانکداري در کشور ما هنوز به روش هاي گذشته و قديمي اداره مي شود و حتي ارائه تکنولوژي هاي جديد نيز تنها ساختمان ها و شکل ها را تغيير داده و در عمق کاري و خدمات رساني بانک هاي ما آن طور که بايد رشد مناسبي نداشته است.

روند کامپيوتريزه کردن بانک هاي ما از چند سال قبل و به دنبال موج اتوماسيون سازي ادارات دولتي آغاز شد. در اين زمان استفاده از تجهيزات الکترونيک که عموما در بانک هاي خارجي مورد استفاده قرار گرفته بود به تدريج در شعب داخل کشور معمول شد، اما از آنجا که يک برنامه جامع و يکپارچه براي کامپيوتري کردن وجود نداشت در بسياري موارد اشکال بانکداري سنتي برطرف نشد در حالي که هدف از بانکداري الکترونيک استفاده سريع تر و راحت تر مشتريان از خدمات بانکداري الکترونيکي بود کامپيوتر هم به چرخه بروکراسي اداري بانک هاي ما اضافه شد و به اين ترتيب اگر قرار بود کارمند بانک ابتدا يک حواله را در سه نسخه تنظيم و مهر و امضا کند و بايگاني کرده و به مشتري تحويل دهد يک چرخه ثبت در کامپيوتر نيز به آن اضافه شده است، اين موضوع باعث اين مي شد که مشتريان مدت زيادي را در بانک ها بگذرانند و عملا وقت و هزينه بيشتري تلف مي شد.

موضوع ديگري که در اين باره دخيل است اينکه در مواردي مديران برخي بانک ها نسبت به استفاده از اين تکنولوژي ها نرمش از خود نشان مي دادند، اما ناآشنايي کارمندان بانک ها با تکنولوژي هاي پيشرفته مثل کامپيوتر و حتي استفاده از اينترنت و دستگاه هاي هوشمند باعث مي شد که ايده استفاده سريع از يک شيوه ديجيتالي با تاخير به اجرا درآيد.

در حقيقت تا همين چندي قبل براي کارمندان بانک ها هيچ گونه سيستم آموزش کامپيوتر و نرم افزارهاي کامپيوتري در نظر گرفته نشده بود به همين دليل براي نصب يک نرم افزار روي يک شبکه بانکي نيازمند برگزاري کلاس هاي آموزشي کارمندان بانک ها نيز بود. البته در اين ميان اين مشکل فقط کارمندان بانک ها نبودند بلکه خدمات گيرندگان يعني مردم نيز عملا اين منسوخ شدن روش هاي کهنه را حس کردند. به عنوان مثال وقتي يک مشتري از کارت هوشمند بانک ها استفاده مي کند و وقتي پولي به حساب ايشان واريز مي شود و صورتحساب خود را از دستگاه خودپرداز مي گيرد فقط مبلغ را اعلام مي کند و حرفي از واريز از کجا و چگونه نمي دهد و مشتري مجبور است مثل ده سال يا بيست سال قبل براي آگاهي از حساب بانکي به يکي از شعب منتخب که اين سيستم را دارند مراجعه کند تا از اطلاعات حساب کامل تر مطلع شود.
بانکداري نوين با زيربناي الکترونيکي
خودپردازها که از چند سال قبل به عنوان نمادي از بانک داري نوين الکترونيکي در کشور در حال رشد و نمو هستند، سال ها است در کشورهاي خارجي به عنوان يکي از ابتدايي  ترين تسهيلات بانک ها مورد استفاده قرار مي گيرند در حالي که روش هاي ديگر بانک داري الکترونيکي به خصوص استفاده از کارت هاي اعتباري و پرداخت و دريافت آنلاين در کشور ما اساسا به طور کامل جا نيفتاده است.

عدم رواج کارت هاي اعتباري در کشور نه تنها مشکلات بسياري را براي پرداخت هاي بين المللي به وجود آورده بلکه عملا هنوز در بانک هاي ما شيوه هاي مراجعه حضوري به صرافي ها در يک قرن قبل تداعي مي شود البته ما در زمينه پيشرفت بانک داري الکترونيک قدم هايي برداشته ايم، اما همين پيشرفت حداقل در امر الکترونيکي کردن بانک هاي ايراني بدون هماهنگي و يک پارچگي انجام گرفته در حالي که امروزه در بانک داري نوين دنيا شما در عرض چند دقيقه و در منزل يا محل کار خود و از پشت دستگاه کامپيوتر از يک حساب در بانک جداگانه به يک حساب در بانک ديگر مبلغي واريز مي کنيد يا در عرض چند ثانيه پول يک کتاب يا يک دستگاه را پرداخت کرده و چند ساعت بعد آن را تحويل مي گيريد. در اينجا براي واريز مبلغ از حسابي در يک بانک به حسابي ديگر در همين بانک مثلا شهرستان نياز به حضور فيزيکي و چندين مدرک کتبي داريد و در حقيقت متاسفانه بسياري از بانک ها اصلا به اين موضوع توجه نمي کنند که در سيستم هاي نوين اصلا احتياجي به حضور مشتري در بانک نيست.
راهکارهاي اساسي حل مشکلات
 بانکداري نوين
در حال حاضر دو موضوع اساسي پيش روي بانک داري نوين وجود دارد که يکي مربوط به بستر مخابراتي کشور مي شود و يکي اين که مشکلات بانک ها با خصوصي سازي و ايجاد بانک هاي خصوصي با زيربناي الکترونيکي تا اندازه اي مشکلات ما را حل خواهد کرد; چرا که علاوه بر مشکلاتي که در زمينه الکترونيکي کردن امور وجود ندارد در ديگر موارد خدمت رساني نيز بانک هاي ما دچار ضعف شديد هستند که با تصميم  دولت در خصوص سازي بانک ها که در اصل 44 نيز بر آن تاکيد شده است خيلي زودتر به نتيجه خواهيم رسيد.

مشکل بعدي که بانک ها با آن مواجه هستند و بايد رفع شود نبودزير ساخت هاي مخابراتي قوي براي انتقال سريع و امن ديتاي مورد نظر بانک ها و نبود امضاي ديجيتالي دو موضوع کليدي به شمار مي رود. شايد به خاطر همين موضوع است که بسياري از بانک ها با وجود استفاده از نيروي متخصص IT نمي توانند از ويژگي ها و توانايي هاي آنان بهره بگيرند چون قبل از همه اينها بايد يک شبکه قدرتمند سريع و بسيار امن براي انجام تبادلات مالي وجود داشته باشد که هم اکنون اين شبکه وجود ندارد البته ايجاد شبکه و زيرساخت وظيفه بانک ها نيست در حقيقت اگر بانک ها در اين سال ها به جاي سرمايه گذاري پراکنده در اين زمينه با مخابرات کشور به توافق مي رسيدند، نتيجه بهتري کسب مي شد.

هم اکنون بالاي بسياري از بانک ها ديش هايي ديده مي شود که عملا بي استفاده اند; چرا که اين ديش ها مربوط به ارتباطات بي سيمي بوده  اند که قرار بوده شبکه بانکي نام گيرد، اما به دليل مشکلات مختلف هم اکنون با وجود نصب چنين تجهيزاتي در برخي بانک ها هنوز از روش  هاي تماس از طريق خطوط تلفني استفاده مي شود که به نظر مي رسد هيچ گونه برنامه ريزي براي ايجاد يک شبکه استاندارد و مشخص براي بانک ها وجود ندارد يا اين برنامه ها را عملياتي نکرده اند در حقيقت بايد بانک هاي مختلف با هم از نظر الکترونيکي تلاش کنند و بعد با برنامه ريزي ايجاد زيرساخت مخابراتي مستقل که طبعا بايد توسط مخابرات صورت گيرد، بانک هاي ما را به سوي ديجيتالي شدن رهنمود کنند.

منبع: ابتکار نیوز

► کاهش ماندگاری سپرده های مدت دار از 27 به 20 ماه
روش بومی سازی حاکمیت شرکتی در نظام بانکی ایران ◄