کلمه بازار متشکل ارزی برای اولین بار در سال‌های 1391 تا 1394 بود که با افزایش نرخ ارز در کشور مطرح شد. دولت برای جلوگیری از انتقال این نابسامانی به بسیاری از بازارهای دیگر از جمله آهن، فولاد و مسکن، تشکیل این سازمان را پیشنهاد داد. با گذشت زمان و ایجاد ثبات نسبی در بازار، این طرح به فراموشی سپرده شد اما در بهمن سال 1397 با شروع مجدد نابسامانی‌ها در بازار، اجرای این طرح برای بار دوم قوت گرفت و اجرای آن به طور جدی در دستور کار دولت قرار گرفت.
طبق برنامه مشخص شده از طرف دولت، شروع آزمایشی این طرح از 26 خرداد شروع شد و برنامه‌ریزی برای شروع قطعی این طرح در 21 مرداد انجام شد. بانک‌ها و صرافی‌ها تا زمان تعیین شده باید آمادگی خود را برای همکاری در این طرح اعلام می‌کردند که تا تاریخ مشخص شده تعداد به حد نصاب نرسید و شروع رسمی طرح به تعویق افتاد.
هدف از اجرای طرح بازار متشکل ارزی چیست؟
نوسانات قیمت دلار در چند ماه گذشته و تاثیر آن بر فضای اقتصادی جامعه باعث شد تا فشارها بر دولت برای کنترل هرچه سریع‌تر بازار افزایش یابد. شرایط بحرانی دلار به سرعت تاثیر خود را بر بازارهای دیگر از جمله آهن و فولاد نشان داد؛ به همین ترتیب قیمت محصولات فولادی از جمله میلگرد و فولاد که وابستگی بسیار زیادی به قیمت دلار داشتند افزایش پیدا کرد و از این طریق به بازار مسکن نیز سرایت کرد. به طور مثال کارشناسان سایت آهن آنلاین درباره قیمت میلگرد می‌گویند:
” قیمت میلگرد به دلایل مختلف همواره نوسانات بسیاری را تجربه می‌کند. به دلیل حجم بالای مصرف این پروفیل در صنایع مختلف از جمله ساختمان سازی، این تغییرات ناگهانی تاثیر چشمگیری در محاسبات مالی پروژه‌ها خواهد داشت و یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده قیمت سازه‌ها به حساب می‌آید. “
و البته این زنجیره تنها در قیمت میلگرد، آهن و مسکن وجود ندارد و در مورد بسیاری دیگر از کالاها و محصولات مورد استفاده مردم صادق است.
در نهایت هدف اصلی از تشکیل بازار متشکل ارزی پایان دادن به این زنجیره در اولین حلقه با کنترل قیمت ارز است که بر طبق نظر بسیاری از کارشناسان در صورت اجرای این طرح به درستی می‌توانیم انتظار آرامش نسبی در فضای اقتصادی جامع را داشته باشیم.
تاثیر بازار متشکل ارزی بر قیمت دلار چگونه خواهد بود؟
طبق آنچه که گفته شد بازار متشکل ارزی برای کاهش تاثیر منفی نوسانات قیمت ارز بر فضای اقتصادی کشور تشکیل خواهد شد و طراحان آن امید زیادی برای موفقیت در این زمینه دارند.
کارشناسان شرکت آهن آنلاین چند نرخی بودن قیمت ارز را یکی از مهمترین دلایل بحران در بازارهای مختلف اقتصادی می‌دانند. بازار متشکل ارزی با نزدیک کردن قیمت ارز در بازار آزاد و نیمایی، هم اختلاف قیمت را از بین خواهد برد و هم باعث کاهش قیمت ارز در بازار آزاد خواهد شد.
هر گونه تغییر در قیمت دلار باعث واکنش بازارهای مختلف خواهد شد و انتظار خواهیم داشت با شروع این طرح نرخ دلار کاهش پیدا کند و واکنش مثبت بازار فولاد، آهن و مسکن را شاهد باشیم. فرزانه تیموری، کارشناس تحلیل بازار در شرکت آهن آنلاین در این باره می‌گوید:
” همگرایی قیمت ارز نیمایی و ارز صرافی‌ها بعد از تشکیل بازار متشکل ارزی شاید در سال گذشته کمی آرمانی به نظر می‌رسید، اما تاثیر این موضوع بر بازار‌هایی که قیمت ارز بر آنها تاثیر بسزایی دارد را نمی‌توان انکار کرد و مطمئناً تمایل صادرکنندگان به تزریق ارز به بازار داخلی بیشتر خواهد شد و قیمت شیب نزولی را تجربه خواهد کرد، در نهایت این موضوع تاثیر مثبتی بر بازارهای موازی از جمله فولاد و مسکن خواهد داشت. “
با توجه به آنچه گفته شد، رونق اقتصادی با اجرای درست این طرح بعید به نظر نمی‌رسد اما نظارت دقیق بر اجرا، تضمین کننده دوام تاثیرات مثبت آن بر بازار خواهد شد.
تاثیر بازار متشکل ارزی بر قیمت آهن و فولاد چگونه خواهد بود؟
بازار فولاد و آهن با توجه به رابطه مستقیمی که با قیمت دلار دارند، به سرعت با شروع به کار بازار متشکل ارزی و کاهش قیمت دلار، یک شیب نزولی را در قیمت تجربه خواهند کرد. همین موضوع باعث افزایش تقاضا و بهبود بازار فلزات خواهد شد و البته تاثیر مستقیم بر بازار مسکن را هم نباید فراموش کنیم.
اجرای طرح بازار متشکل ارزی ثبات در قیمت را به همراه خواهد داشت و و این موضوع ریسک سرمایه‌گذاری را برای فعالان اقتصادی کاهش خواهد داد و تمایل این افراد برای به چرخش درآوردن ارز خارج شده از بازار را افزایش خواهد داشت.
البته فراموش نکنیم عوامل ذکر شده موجب افزایش صادرات نیز خواهد شد و تمام این تاثیرات مثبت در کنار هم قطعاً نتیجه مناسبی برای فعالان اقتصادی و مجریان این طرح خواهد داشت.
فعالان اقتصادی برای اجرای طرح بازار متشکل ارزی برنامه داشته باشند.
در مورد نتایج حاصل از این طرح اختلاف نظر بسیاری وجود دارد اما محتمل‌ترین این نتایج آنچه بود که در متن بالا خواندید. بعضی از تحلیلگران بازار اعتقاد دارند تاثیر این بازار موقتی خواهد بود و تنها در یک بازه زمانی کوتاه، بازار را تحت تاثیر قرار خواهد داد. البته بسیاری از تحلیلگران با این موضوع مخالف هستند و امید دارند با نظارت درست بر روی اجرای طرح، تاثیرات دائمی باشند. با این حال اگر با تاثیرات موقتی نیز روبرو باشیم، فعالان اقتصادی نباید از آن غافل شوند و لازم است برای ورود به این بازه زمانی آمادگی کامل داشته باشند.
توسطفریناز مختاری
احداث بازار متشکل ارزی بهانه خوبی برای سقوط قیمت آهن و فولاد خواهد بود.
