مدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی با اعلام اینکه زمان برخورد با موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز فرا رسیده است، اعلام کرد ۸ تا ۹ درصد کل نقدینگی کشور در اختیار این موسسات است، ضمن اینکه هم اکنون چندین موسسه فاقد مجوز نیز تعطیل شده‌اند.
حمید تهرانفر در پاسخ به این پرسش که با توجه به فرا رسیدن زمان عملی شدن وعده بانک مرکزی برای تعطیلی موسسات مالی و اعتباری فاقد مجوز از این بانک، چرا اینگونه موسسات را تعطیل نمی کنید؟ گفت: از ابتدای موضوع بستن موسسات بدون مجوز، مدنظر بانک مرکزی نبوده بلکه هدف، ساماندهی این نوع موسسات بوده است.
اقتصاد ظرفیت موسسات غیرمجاز را ندارد
به گزارش بانکی به نقل از مهرمدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی اظهار داشت: ولی نکته مهم این است که این موسسات از این پس می دانند که از طرف بانک مرکزی و نهادهای حاکمیتی حمایت نخواهند شد، ضمن اینکه فرصت اعلام شده هم برای این بود که موسسات به بانک مرکزی مراجعه و کار خود را قانونمند کنند تا بر اساس سیستمی که قانونگذار اعلام می کند، کار کنند.
تداوم فعالیت موسسات فاقد مجوز غیرمجاز شد
تهرانفر ادامه داد: از این پس ادامه فعالیت این موسسات غیرمجاز خواهد بود، چون فعالیت آنها بدون مجوز است و تردیدی نیست که در این چرخه ای که حرکت آن شروع شده است حتما با آنها برخورد می شود. به واقع از این پس اقتصاد کشور ما ظرفیت وجود موسسات غیرمجاز را ندارد به نحوی که مشکلات این نوع موسسات، اقدامات سیاستگذاری را نیز مخدوش می کند.
تا فرصت هست مراجعه کنید
وی با بیان اینکه تعداد زیادی از این موسسات تا پایان آذر ماه به بانک مرکزی مراجعه کرده اند، افزود: از این پس نیروی انتظامی طبق وظیفه ای که قانونگذار داده به دنبال اجرای این موضوع (تعطیلی موسسات غیر مجاز) است. لازم به ذکر است موسساتی که مجوز ندارند تردید نکنند و فرصت را از دست ندهند و قبل از اینکه کار به جایی برسد که امکان ترمیم آن وجود نداشته باشند، حتما مراجعه کنند.
این مقام مسئول در بانک مرکزی درباره تعداد موسساتی که تاکنون توانسته اند مجوز بگیرند، گفت: به دلیل اینکه تعداد تقاضاهایی که روزانه وصول می شود بسیار زیاد است تا جایی که با استقبال فراتر از تصور مواجه شده ایم، نمی توان آمار ثابتی را اعلام کرد. البته حجم تقاضاها پس از پایان آذرماه بیشتر نیز شده است.
بدون بررسی صحت تقاضا مجوز نمی دهیم
مدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی در مورد روند بررسی درخواستها و صدور مجوز، بیان داشت: طبیعی است به هر تقاضایی که در روز اول مطرح می شود مجوز داده نمی شود چون باید صحت فعالیت موسسهای که با عنوان قرض الحسنه و یا تعاونی اعتبار مطرح می شود به اثبات برسد. اگر واقعا فعالیت موسسهای به صورت قرض الحسنه باشد به آنها مجوز صندوق قرض الحسنه با رعایت چارچوب قانون اعطا می شود، در غیر این صورت موسسه ابتدا باید خود را با سیستم وفق دهد سپس تقاضای مجوز وی بررسی می شود.
تهرانفر اظهار داشت: البته اگر فعالیت آنها به جایی رسیده است که امکان ادامه کار به صورت قرض الحسنه برابر با مقررات وجود ندارد دیگر آنها قرض الحسنه نیستند، در این صورت یا باید فعالیت خود را به صورت قرض الحسنه دنبال کنند و یا اینکه زمینه فعالیت خود را تغییر دهند و تعطیل شود. بی شک در این ارتباط، بانک مرکزی اقدام خواهد کرد.
ادامه کار تعاونی‌های اعتبار فقط به دو روش
وی در مورد وضعیت فعالیت تعاونی های اعتباری نیز توضیحاتی داد و بیان داشت: تعاونی های اعتبار آزاد یک ویژگی مهمی در کار خود دارند به نحوی که سرمایه آنها می تواند به راحتی تغییر کند، یعنی سرمایه آنها افزایش و یا کاهش یابد، با یک اخطار یک تا دو هفته ای سرمایه گذاران می توانند سپرده خود را از حساب تعاونی خارج کنند.
کار بانکی فقط با سپرده مردم خطرناک است
به گفته این مقام مسئول بانک مرکزی، یک تعاونی اعتبار ممکن است در شکل یک بانک بزرگ کار کند و سپرده های مردم را نیز جذب کرده باشد ولی اگر سرمایه آن توسط سهامدار خارج شود دچار چالش خواهد شد، بنابراین کار بانکی که فقط با سپرده مشتری فعالیت می کند، بسیار خطرناک است.
تهرانفر تاکید کرد: به عبارت دیگر، تعاونی های اعتبار باید در چارچوب مقرراتی که برای آنها تعیین شده است، کار کنند. روش کار تعاونی ها بر اساس ماده ۸۴ قانون تعاون سال ۵۰ و ۵۱ و یک مصوبه شورای پول و اعتبار در سال ۸۵ تعیین شده که بر اساس آن، روش کار تعاونی های اعتباری مشخص شده است. در چارچوب این دو راهکار تقاضای مجوز تعاونی های اعتبار قابل رسیدگی است و فراتر از اینها دیگر نمی توان کاری کرد.
زمان برخورد با موسسات فرا رسید
مدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی تصریح کرد: البته مهلت دیگری برای طرح درخواست مجوز موسسات وجود ندارد ولی با توجه به اینکه تقاضاها در حال آمدن است، ما می پذیریم. به هر حال هر چه تقاضا بیاید ما به عنوان مقام ناظر استقبال می کنیم. نکته مهم این است که زمان برخورد با موسسات غیرمجاز فرا رسیده است و اینها باید هر چه زودتر به بانک مرکزی مراجعه کنند.
تا پایان بررسی مجوز، تعطیلی نداریم
وی ادامه داد: حال هماهنگی انتظامی و قضائی نیز باید در این برخورد انجام شود. از نظر بانک مرکزی، از اول دی ماه برخورد قانونی است و پس از آن هر موسسه ای که مراجعه می کند از سوی بانک مرکزی یک برگه تاییدیه به آنها داده می شود که نشان دهد مراجعه ای شده و پرونده ای نیز تشکیل شده است. این برگه برای ما و نیروی انتظامی یک سند مهمی است که تا زمان نهایی شدن بررسی تقاضای این نوع موسسات می تواند معتبر باشد.
چندین موسسه فاقد مجوز تعطیل شده‌اند
تهرانفر درباره اینکه تاکنون با کدام موسسات برخورد صورت گرفته است؟ بیان داشت: در این خصوص چند مورد بود که چون تعطیل شده‌اند بهتر است اسمی اعلام نشود چون مراجعه به آنها دیگر غیر ممکن است. البته خود مردم باید هوشیار باشند و در موسسات مالی غیرمجاز سپرده گذاری نکنند.
سپرده گذاران نگران نباشند
این مقام بانک مرکزی در این مورد که مردم چگونه از موسساتی که تعطیل می شوند سپرده خود را پس بگیرند؟ افزود: افرادی به عنوان حسابرس در این موسسات می روند که البته در این مورد مقامات قضایی و انتظامی باید نظر بدهند، ضمن اینکه بانک مرکزی نیز می تواند مسئولیت این کار را بر عهده گیرد. اگر بانک مرکزی این کار را دنبال کند، حسابرس مستقلی درخواست خواهیم کرد که نسبت به بازپرداخت سپرده سپرده گذاران از محل فروشی که آن موسسه دارد و هم اینکه از محل فروش دارایی های موسسه و همچنین محل وصول اقساطی که مشتریان پرداخت کرده اند، اقدام شود.
تعداد موسسات “بلک لیست” مشخص نیست
وی در خصوص اینکه بانک مرکزی از چه ابزاری برای برخورد با موسسات غیرمجاز استفاده خواهد کرد؟ افزود: بانک مرکزی لیست موسسات مالی و تعاونی های اعتباری دارای مجوز را ارائه کرده است. موسساتی که در لیست غیرمجازها “بلک لیست” قرار می گیرند، دارای تعداد خیلی مشخصی نیست و چون برخی در جاهای دور افتاده کشور هستند نیروی انتظامی به دلیل حضور در تمام نقاط می تواند کمک کند. به صورت کلی، بانک مرکزی لیست موسساتی که مجوز دارند و یا در جریان اخذ مجوز هستند را دارد، بنابراین از نظر بانک مرکزی بقیه غیرمجاز هستند که قبلا نیزاعلام کردیم.
تهرانفر سپس در پاسخ به این سئوال که آیا نیروی انتظامی هر زمان که بخواهد اقدام به تعطیلی موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز خواهد کرد؟ گفت: این مسئله دلخواه نیست، چون آنها هم ضوابطی دارند و بر اساس آن عمل می کنند.
۹ درصد کل نقدینگی در موسسات غیرمجاز
مدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی در زمینه حجم پولی که صندوقها و موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز در اختیار دارند؟ بیان داشت: متاسفانه حجم پول در این بخش زیاد است به نحوی که می توان گفت حدودا در یک برآورد اولیه، ۸ تا ۹ درصد کل نقدینگی کشور در اختیار این موسسات است که این رقم بزرگ می تواند خیلی از سیاستهای پولی را مخدوش کند.
وی تصریح کرد: ما تصور می کنیم که ۱۰۰ درصد بازار در سیاستهای پولی واکنش دارد، بنابراین اگر ۱۰ درصد بازار به این ترتیب مخدوش باشد که در کلان رقم بزرگی است می تواند مشکلاتی ایجاد کند ولی برآوردی از رقم پول نداریم، چون در سطح کشور تعداد زیاد این صندوقها و تعاونی های اعتبار، حجم زیادی نقدینگی به لحاظ یک پارامتر اقتصاد کلان در اختیار دارند.
تحمل تعاونی‌های اعتبار آزاد وجود ندارد
تهرانفر در زمینه ادغام موسسات و صندقهای قرض الحسنه، اظهار داشت: بالاخره برای فعالیت صندوق قرض الحسنه و همچنین تعاونی‌های اعتبار حدود کار مشخص است. در حال حاضر برخی موسسات هستند که عنوان آنها تعاونی‌های اعتبار است ولی فعالیت آنها با تعاونی اعتبار مطابقت ندارد، برخی تعاونی‌ها نیز از فعالیت تعاونی بسیاردور شده اند.
پیشنهاد بانک مرکزی: ایجاد بانک “تعاونی سهامی عام”
این مقام مسئول بانک مرکزی پیشنهاد کرد: به هر حال تحمل داشتن تعاونی‌های اعتبار آزاد وجود ندارد چون اینها با مقررات تطبیق ندارند و تعداد آنها هم زیاد است، اینها در یک مقطعی شروع به کار کردند و شعب برخی از آنها نیز زیاد است. پیشنهاد شد با هماهنگی وزارت تعاون تا اینها هدایت شوند به سمت یک بانکی در قالب حقوقی “شرکت تعاونی سهامی عام” که در اصل 44 قانون اساسی نیز دیده شده است.
گزینه‌های دیگر؛ تشکیل موسسه یا انحلال اختیاری
وی ادامه داد: از طریق تشکیل یک بانک تعاونی سهامی عام تعداد زیادی از آنها در این قالب می روند و در شکل یک ساختار بانکی بزرگ غیر از بانک توسعه تعاون دولتی تشکیل خواهند شد. در هر حال ساختار تعاونی های اعتبار آزاد با ساختار قابل نظارت تطبیق ندارد، طبیعی است اینها باید گزینه های پیش روی خود را انتخاب کنند و یا اینکه خود را با قوائد تعاونی اعتبار تطبق دهند در نهایت اینکه خودشان با اختیار می توانند غیر از راههای پیشنهادی دیگر نسبت به انحلال اختیاری اقدام کنند.
تهرانفر تاکید کرد: به دلیل اینکه تعاونی های اعتباری کار بانکی و اعتباری انجام می دهند باید براساس آخرین قانون پولی که تنظیم بازارغیر متشکله پولی است، کار کنند. مرجع تخصصی نظارت بر اساس این قانون بانک مرکزی است حال ممکن است کارهای دیگری هم داشته باشند که از نظر تعاونی، ترکیب اعضا و ویژگی اعضا هم باید تحت نظارت وزارت تعاون باشند.
با ۱۵۰ تعاونی اعتبار مشکل داریم
این مقام بانک مرکزی در مورد تعداد تعاونی های اعتباری خاطر نشان کرد: هم اکنون حدود ۱۹۰۰ تعاونی اعتبار داریم که ۱۷۰۰ مورد از آنها تعاونی اعتباری بدون مشکل هستند که در قالب قوانین کار می کنند، با ۱۰۰ تا ۱۵۰ تعاونی اعتبار مشکل داریم که با تشکیل یک تا دو بانک، امیدواریم تعاونی های اعتبار قانونمند شوند، البته ممکن است موسسه مالی و اعتباری نیز بتوان تشکیل داد.
برخی موسسات مالی و اعتباری از نظارت فرار می کنند
وی درباره موسسات مالی و اعتباری نیز تاکید کرد: موسسات مالی اعتباری فقط چند مورد هستند که برخی از آنها نیز از قبل نسبت به تکمیل پرونده در بانک مرکزی اقدام کرده اند ولی متاسفانه برخی به دلیل فرار از نظارت، کار را سخت گرفتند. دلیل این امر نیز این است که آنها بر اساس تعاونی اعتبار و صندوق ثبت شده اند و موسسه مالی و اعتباری نیستند، چون خودشان دیدند قالب کار آنها دیگر قرض الحسنه نیست خود را موسسه مالی و اعتباری نامیدند.
تهرانفر درباره صندوقهایی که تحت پوشش سازمان اقتصاد اسلامی هستند نیز بیان داشت: ما با سازمان اقتصاد اسلامی تفاهم کردیم صندوقهایی که تحت پوشش آنها است و تعداد زیادی نیز فعالیت قرض الحسنه دارند، به کار خود ادامه دهند. هم اکنون صندوقهای قرض الحسنه مسجدی فاصله کمی با قانون دارند.
۱۱۵۰ صندوق تحت پوشش سازمان اقتصاد اسلامی
به گفته این مقام مسئول در بانک مرکزی، صندوقهای این بخش یکهزار و ۱۵۰ مورد است که با قانون مشکل ندارند و فقط چند مورد جزئی است که آن هم قابل حل است، لذا ما با سازمان اقتصاد اسلامی تفاهم کردیم که پس از پایان آذرماه صندوقهای تحت پوشش این سازمان به فعالیت خود ادامه دهند. در حال حاضر بانک مرکزی صندوقهای این بخش را در اولویت برخورد ندارد در مراحل بعدی اینها مراجعه می کنند برای اخذ مجوز و فعالیت خود را تطبیق می دهند. در کنار این صندوقهای قرض الحسنه کارگری، کارمندی و صندوقهای تک شعبه ای نیز از نظر ما در اولویت برخورد نیستند.
وی همچنین در مورد ادامه تبلیغات موسسات غیر مجاز در روزنامه ها و صدا و سیما، تاکید کرد: البته در این زمینه با آنهایی که اصلا برای مجوز نیامدند قطعا برخورد خواهد شد ولی با آنهایی که در جریان اخذ مجوز هستند صحبت شده است. از موسساتی که در آینده نزدیک مجوز خواهند گرفت خواسته شد که تا زمان اخذ مجوز نهایی، تبلیغات خود را کمرنگ کنند.
اخذ مجوز قرض الحسنه فقط با مجوز بانک مرکزی
تهرانفر در مورد برنامه بانک مرکزی برای تشکیل موسسات و صندوقهای جدید قرض الحسنه، گفت: ابهامی در کار این صندوقها قبل از قانون تنظیم بازار غیرمتشکله پولی بود به نحوی که توسط برخی از مراجع مجوز دریافت می کردند. هم اکنون دیگر این مجوزها پذیرفته نیست و برای فعالیت پولی این نوع موسسات باید حتما از بانک مرکزی مجوز داشته باشند. از پایان آذر ماه به بعد هیچ شرکت لیزینگ یا موسسه ای بدون مجوز نخواهد توانست فعالیت کند؛ مگر اینکه مخفیانه و بین خانواده ها باشد که معلوم نمی شود، ولی داشتن تابلو و تبلیغ بدون مجوز دیگر امکان پذیر نیست.
مجوز ۲۰ تعاونی اعتبار نهایی شد
این مقام بانک مرکزی از مجوز دار شدن ۲۰ تعاونی اعتبار و در مراحل اخذ مجوز بودن ۳۰۰ تا ۴۰۰ تعاونی اعتباری خبر داد و گفت: تاکنون به صندوقهای قرض الحسنه از سوی بانک مرکزی مجوز رسمی داده نشده ولی تعدادی در دست بررسی و پردازش است.
تهرانفر در مورد موسسات مالی اعتباری نیز توضیحات دیگری داد و تصریح کرد: از موسسات قدیمی هیچ کدام تمایلی به ادغام ندارند و هر یک می خواهند مجوز جداگانه داشته باشند ولی از نظر تعداد قابل توجه است.
مدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی در این زمینه که موسسات مالی و اعتباری قدیمی بزرگ به نحوی شبه دولتی هستند و امکان اخذ مجوز برای آنها آسان است، بیان داشت: بانک مرکزی به این نوع موسسات به راحتی مجوز فعالیت نمی دهد، چون بر اساس قانون اصل ۴۴، تمام نهادها موظف به اجرای قانون هستند. البته بانک مرکزی یک زمانی این اختیار را داشت که به برخی نهادها مجوز ایجاد موسسه مالی و اعتباری و یا صندوق بدهد ولی دیگر این اختیار را ندارد.
پرونده موسسات غیرمجاز بسته می‌شود
به گفته وی، از این پس هر سازمان و نهادی که موسسه ای مالی و اعتباری را حمایت می کند حداکثر می توانند ۵ تا ۱۰ درصد سهام آن را داشته باشند و امکان دیگری در این بخش فراهم نیست. به صورت کلی، بانک مرکزی از تعاونی های اعتبار و موسسات مالی و اعتباری می خواهد که مراجعه کنند و فعالیت خود را با قوانین تطبیق دهند چون این اتفاق تا پایان سالجاری و یا اوایل سال آینده باید رخ دهد و پرونده کار بسته شود.
هماهنگی با نیروی انتظامی برای تعطیلی موسسات
تهرانفر افزود: اگر در خصوص اخذ مجوز مراجعه ای به بانک مرکزی نشود و تعاونی های اعتباری یا موسسات مالی بخواهند به روش قدیم کار خود را ادامه دهند، این امکان وجود نخواهد داشت. مردم نیز باید دقت کنند که در کجا سپرده گذاری می کنند. متاسفانه به دلیل اینکه مردم به این مسائل اهمیت زیادی نداده اند این موسسات زیاد شده است لذا توجه مردم به این مهم باعث آرامش در بازار می شود.
این مقام بانک مرکزی اظهار داشت: در این مورد که برای تعطیلی موسسات مالی و اعتباری و تعاونی های اعتباری فاقد مجوز اقدام خواهد شد با نیروی انتظامی و وزارت تعاون جلسات هماهنگی داشتیم تا خللی در این زمینه وجود نداشته باشد.
وضعیت مجوزهای بانکی
وی درباره آخرین وضعیت تقاضاها در خصوص تاسیس بانک نیز به تات و دی اشاره کرد و افزود: بانک جدید تات که اخیرا با مجوز شروع به فعالیت کرد، بانک دی نیز در مراحل نهایی قرار دارد. دو بانک دیگر نیز در مراحل درخواست و صدور مجوز است که این مجوزها باید با قانون اصل ۴۴ تطبیق داده شوند.
تهرانفر در مورد موسسات مالی اعتباری نیز توضیحات دیگری داد و تصریح کرد: از موسسات قدیمی هیچ کدام تمایلی به ادغام ندارند و هر یک می خواهند مجوز جداگانه داشته باشند ولی از نظر تعداد قابل توجه است.
مدیرکل نظارت بر بانکها و موسسات اعتباری بانک مرکزی در این زمینه که موسسات مالی و اعتباری قدیمی بزرگ به نحوی شبه دولتی هستند و امکان اخذ مجوز برای آنها آسان است، بیان داشت: بانک مرکزی به این نوع موسسات به راحتی مجوز فعالیت نمی دهد، چون بر اساس قانون اصل ۴۴، تمام نهادها موظف به اجرای قانون هستند. البته بانک مرکزی یک زمانی این اختیار را داشت که به برخی نهادها مجوز ایجاد موسسه مالی و اعتباری و یا صندوق بدهد ولی دیگر این اختیار را ندارد.
