حوادث غیر مترقبه همواره بر پایه های اقتصاد از زیرساخت ها گرفته تا روبنا تاثیرات منفی می گذارند، خواه سیل و زلزله باشد و خواه یک ویروس میکروسکوپی که مورد امروزی آن ویروس کرونا است. ویروسی که نه تنها اقتصاد ایران، بلکه قدرتمندترین کشورهای جهان را با چالش بزرگ مواجه کرد.
به دلیل شیوع انسانی ویروس کرونا و تاثیر مستقیم آن بر سلامت مردم ، بیشترین خسارت را بخش های اقتصادی از قبیل بازار ، گردشگری و تولیدات خرد دیدند. خساراتی که شاید نتوان تا سالها آن را جبران کرد.
طبق گزارش های رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران ، فقط بخش اصناف با کاهش فروش یکهزار میلیارد تومانی رو به رو بوده که به تعبیری می توان این میزان را به عنوان خسارت در نظر گرفت.
علاوه بر این ، خسارت بخش گردشگری نیز به همین میزان برآورد شده است. این درحالی است که خسارت ویروس کرونا به حوزه هایی مانند دستفروشان، کارگران فصلی و اصنافی که درآمد خود را اعلام نمی کنند ، مشخص نیست و مشخص هم نخواهد شد.
پرسش اصلی ، اما این است که آیا نمی توان بخشی از این خسارات را در قالب نظام بیمه ای جبران کرد؟ یعنی آیا واحدهای اقتصادی نمی‌توانستند با انجام بیمه ، بخشی از خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه مانند ویروس کرونا را جبران کنند؟ حتی اگر هم بشود با بیمه حسارات حوادث غیر مترقبه آسیب های کرونایی را جبران کرد، آیا با توجه به پیشینه بیمه ای در استانی مانند مازندران که چندان رضایت بخش نیست ، از آن استقبال می شود؟
عدم پیش بینی بیمه ای
مدیرکل بیمه ایران شعبه مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : به دلیل ناشناخته بودن بحران های ناشی از یک ویروس هنوز تعریفی برای پوشش خسارات در این بخش در صنعت بیمه وجود ندارد.
بهرام دارایی قادیکلایی افزود : ویروس کرونا پدیده ای جدید بوده که خسارات سنگینی به بخش های مختلف وارد کرد، اما به جز بیمه خدمات درمانی و تکمیلی هیچکدام از خسارات اقتصادث ناشی از کرونا در تعاریف بیمه ای نمی گنجد.
وی اظهار داشت : فقدان پوشش بیمه ای برای مشکلات ناشی از مسائلی همچون ویروس کرونا نه تنها در ایران ، بلکه در قوانین بیمه ای اکثر کشورهای دنیا دیده نشده است و اگر هم باشد در قالب های مختلف و شاید بتازگی اتفاق افتاده باشد.
مدیرکل شرکت بیمه ایران در مازندران گفت : خسارات ناشی از ویروس کرونا مربوط به قوانین “عدم نفع” است که برای آتش سوزی ، سیل، زلزله و دیگر حوادث غیر مترقبه شامل می شود، اما خسارات بیولوژیکی را پوشش نمی دهد.
دارایی یکی از دلایل اصلی عدم استقبال از این نوع پوشش بیمه ای را ناشی از نبود صرفه اقتصادی آن برای بیمه و بیمه گذار دانست و افزود : اینگونه بحران ها به ندرت در طول یک قرن اتفاق می افتند و به همین خاطر نمی توان بر آن برنامه ریزی جامعه داشت.
کسی استقبال نمی‌کند
در میان بخش های آسیب دیده اقتصادی مازندران ناشی از ویروس کرونا، گردشگری در صف نخست ایستاده است. صنعتی که هنوز با گذشت حدود سه ماه مهر تعطیلی کرونایی بر پیشانی آن سنگینی می کند و هر روز بر خسارات آن افزوده می شود.
بنا بر اعلام رسمی صنعت گردشگری مازندران فقط در بخش لغو رزرو هتل ها و مجموعه های پذیرایی بیش از ۴۵۰ میلیارد تومان خسارت دید که اگر درآمدهای دیگر را به آن اضافه کنیم این خسارت از چندین هزار میلیارد تومان نیز فراتر می رود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، گردشکری و صنایع دستی مازندران گفت : پوشش بیمه ای به عنوان یک سرمایه گذاری در صورت درست اجرا شدن می تواند کمک خوبی در مواقع این چنینی مانند شیوع ویروس کرونا داشته باشد.
مهران حسنی با بیان اینکه حتما باید برای جلوگیری از آسیب هایی از قبیل ویروس کرونا چاره ای اندیشیده شود ، افزود: البته به دلیل مشکلات دوسویه مردم با بیمه در عمل به تعهدات بیمه ای ، استقبال چندانی از بیمه ها نمی شود.
معاون گردشگری مازندران گفت: مهم‌ترین علت اینکه از بیمه در صنعت گردشکری و بخش های دیگر اقتصادی استفاده نمی شود این است که نوعی عاقبت نگری یا آینده نگری در میان مجموعه های اقتصادی وجود ندارد.
حسنی افزود: در استان مازندران بارها با تشکل‌های تاسیسات گردشگری و بیمه ها جلسه گذاشتیم و حتی با وجود اینکه تخفیفات و بسته های خوب بیمه ای نیز معرفی شد ، اما تاسیسات از آن استقبال نکردند.
معاون گردشگری مازندران همچنین اظهار داشت : با وجود اینکه بخشی از فقدان استقبال بیمه ای مربوط به تاسیسات گردشگری می شود ، اما تعلل ، بهانه جویی و قواعد عجیب و غریب بیمه ای نیز مانع است.
حسنی افزود: بیمه ها همیشه در زمان بیمه گذاری بسته های پر زرق و برق معرفی می کنند اما معمولا در هنگام پرداخت خسارات آنقدر بهانه جویی به خرج می دهند تا کمترین میزان پرداختی را داشته باشند.
وی با بیان اینکه رفتار بیمه ها در زمان پرداخت خسارت مهم ترین علت فرار مردم از آنها است ، گفت : نباید انتظار داشت با اینگونه رفتارها شاهد استقبال مردم از بیمه ها در هر زمینه ای بود. در واقع همین میزان تن دادن به بیمه از سوی مردم و بخش های اقتصادی به دلیل اجباری بودن آن است و در موارد اختیاری اصلا استقبالی نمی شود.
دل ناخوش گردشگری از بیمه
مشکلات بیمه ها در حوزه گردشگری فقط به ویروس کرونا ختم نمی شود زیرا به طور کل گویا نارضایتی از بیمه ها عمیق تر از آن است که کسی به فکر بیمه حوادثی از قبیل آسیب های بیولوژیکی باشد.
مدیر یکی از مجموعه‌های گردشگری و اقامتی مازندران به خبرنگار ایرنا گفت: حتی اگر قواعد بیمه ای برای ویروس کرونا یا حوادث اینچنینی تعریف شود، عملا دردی از کسی دوا نمی کند.
آشوری افزود: بیمه ها یا اجباری هستند که ما موظف به اجرا آن هستیم ، یا اختیاری هستند که اغلب به آن تن نمی دهند زیرا در هر ۲ حالت بیمه ها فقط برای بخش های مختلف هزینه هستند و هیچگاه نقش حامی را ایفا نمی کنند.
وی با بیان اینکه بیمه ها فقط به فکر جیب خود هستند ، افزود: سالهاست ما در حال پرداخت بیمه حوادث غیر مترقبه هستیم اما در روزهای سیل و مشکلات ازاین دست هیچگاه حمایت از آنها ندیدیم.
این مدیر مجموعه اقامتی مازندران گفت : در مواردی مانند آتش سوزی که قوانین به وضوح مشخص است بیمه ها به سختی بخشی از خسارات را پرداخت می کنند، در حالی مسائلی همچون خسارت ویروس کرونا را که اصلا نمی شود به بیمه ها ثابت کرد.
آشوری تاکید کرد : اگر بیمه برای خسارات کرونا یا هر خسارت دیگری پوشش با کیفیت ارائه می کرد، همه به خوبی از آن استقبال می کردند و نیازی نیز به حمایت های دولت نداشتند.
یکی دیگر از مجموعه داران گردشگری مازندران گفت: بیمه ها حتی وظیفه پیش پا افتاده خود یعنی بیمه بیکاری و بیمه درمانی پرسنل ما را به زور پرداخت می کنند چه برسد که بخواهند برای خسارات گردشگری هزینه پرداخت کنند.
توکلی افزود: در همین مساله ویروس کرونا بیمه های تکمیلی حتی هزینه درمانی نیروهای ما را پرداخت نکردند ، پس چرا باید انتظار داشته باشیم بخواهند خسارت ویروس کرونا را به ما پرداخت کنند.
این مجموعه دار حتی با بدبینی به بیمه حوادثی نظیر ویروس کرونا نگریست و اظهار داشت : اگر روزی هم بیمه تعریف و قالبی برای حوادثی نظیر بحران ویروس کرونا معرفی کرد، بدانید که راه تازه ای برای کاسبی از بخش های اقتصادی آموختند نه روشی برای خدمت رسانی.
صنعت بیمه نیازمند بازبینی
یک کارشناس بیمه هم در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: استقرار نوع جدیدی از خسارات در قوانین بیمه‌ای نیازمند بازنگری در تعریف های بیمه است.
محمود کیانی با بیان اینکه ساختار نام بیمه ای بر حوادث ملموس و قابل سنجش و ارزیابی است ، افزود: خسارت بحران هایی همچون بیماری کرونا قابلیت ارزیابی ندارند.
وی توضیح داد : به عنوان مثال شاید خسارت لغو بلیط پروازهای یک هواپیمای مسافربری را بتوان ارزیابی کرد، اما ساز و کار مشخصی برای ارزیابی خسارات یک هتل وجود ندارد زیرا به دلیل خدماتی بودن آن اصلا مشخص نیست که چه میزان درآمد در زمان مشخص کسب خواهد کرد و آیا تضمینی برای اثبات این درآمد وجود دارد یا خیر.
این کارشناس بیمه ضمانت ارزیابی درآمدی را مهم ترین معضل بخش های خدماتی عنوان کرد و گفت : مساله دیگر زمان است به این معنی که به طور مثال تعطیلی بخش گردشگری همچنان تداوم دارد یا نه و اینکه میزان این خسارت در طول زمان چقدر است.
کیانی با بیان اینکه لازم است میان خسارت بخش کشاورزی یا صنعتی با خسارت در بخش گردشگری تفاوت قائل شویم ، افزود : استقرار بیمه های بیولوژیکی نیازمند یک پروسه بلند مدت است تا به صورت همه جانبه به آن نگریسته شود.
وی با بیان اینکه در یک دهه اخیر بحران هایی همچون بیماری سارس و کرونا را تجربه کردیم، ادامه داد : بازنگری در خدمات بیمه ای به یک ضروری تبدیل شده است که باید صنعت بیمه به آن توجه کند.
به گفته این کارشناس ، نظام و صنعت بیمه ای کشور در حال حاضر نیز با توجه به تجربه حوادث یک دهه اخیر با نارضایتی عمیقی مواجه است که می توان بحران کرونا این نارضایتی را به یک چالش برای بیمه ها تبدیل کند.
در حال حاضر ۲۱ شرکت بیمه ای در استان مازندران فعال هستند که بخش های کشاورزی ، صنعتی ، تولیدی ، بازار، سلامت و موارد دیگر را تحت پوشش دارند.
شیوع ویروس کرونا در کشور از اوایل اسفند شروع شد و بر اساس آخرین گزارش وزارت بهداشت تا روز یکشنبه ۱۰۷ هزار و ۶۰۳ نفر در کشور به طور قطعی به این بیماری مبتلا شده و تعداد جان باختگان کرونا هم به ۶ هزار و ۶۴۰ نفر رسید.
