وزارت رفاه هنوز بر موضع خود مبنی بر اعلام نکردن خط فقر اصرار دارد اما کارشناسان اقتصادی معتقدند براساس اطلاعات مرکز آمار ایران و بانک مرکزی می توان گفت با توجه به گسترش جمعیت زیر خط فقر در سال آینده خط فقر به ۸۰۰ هزار تومان خواهد رسید.
حسین راغفر کارشناس مسائل اقتصادی که در حوزه رفاه و عدالت اجتماعی تحقیقات گسترده ای را انجام داده است در گفت وگو با سایت جمهوریت آمارهای نگران کننده ای از گسترش فقر طی چند سال اخیر ارائه می دهد. به گفته او براساس تحقیقات انجام شده در این رابطه طی سه سال اخیر، سالانه دو درصد به جمعیت فقرا افزوده شده ضمن اینکه دامنه نابرابری های استانی به مناطق نیز رسیده است. به گفته راغفر نابرابری های منطقه ای که «شاخص قطبی شدن» نامیده می شود حکایت از قطبی تر شدن جامعه طی چند سال اخیر دارد که به این معناست که فاصله مناطق برخوردار از منابع نسبت به مناطق محروم بیش از گذشته شده است.
اما راغفر این آمار را به بازار کار ایران نیز نسبت می دهد و نشان می دهد بازار کار ایران طی چند سال اخیر به سمت غیررسمی شدن حرکت کرده است به طوری که به گفته وی در حال حاضر بالغ بر ۵۰ درصد بازار کار ایران غیررسمی است و افراد شاغل در این بازار شامل هیچ گونه خدمات اجتماعی نیستند. عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا می افزاید: «تاسف بارتر اینکه بررسی ها نشان می دهد 80 درصد این جامعه آماری (بازار کار غیررسمی) فقیر مطلق (برحسب نیاز به 2000 کیلو کالری انرژی برای هر فرد) هستند و قادر به تامین حداقل نیاز های اساسی خود نیستند.»
راغفر با استناد به این آمار اعلام می کند که این جمعیت آماری فقیر از سوی دولت قابل شناسایی نیز نیستند لذا در هیچ یک از گروه های مشمول پرداخت های نقدی دولت اعم از سهام عدالت و… قرار نمی گیرند. حسین راغفر با اشاره به خودداری دولت از اعلام خط فقر اعلام می کند: «براساس مطالعات ما خط فقر برای سال جاری شهر تهران با توجه به اطلاعات مرکز آمار ایران- که چندان هم از کیفیت لازم برخوردار نیستند- 780 هزار تومان در ماه اعلام شد که پس از اعلام این رقم حملات گسترده ای از سوی وزیر رفاه صورت گرفت و گفته شد این تلاشی است برای نشان دادن افزایش بیش از اندازه فقر در کشور.»
وی ادامه می دهد: جالب آنکه پس از چندی این رقم از سوی بانک مرکزی برای شهرهای بزرگ اعلام شد که با توجه به بالاتر بودن خط فقر تهران، انتظار می رود واقعیت فراتر از رقم اعلام شده باشد. ضمن اینکه اعلام خط فقر بر مبنای تورم ۲۰ درصدی صورت گرفت که ما شاهد افزایش نرخ تورم از ۲۰ به ۲۶ درصد بودیم.»
وی خط فقر را برای سال آینده بیشتر از ۸۰۰ هزار تومان برای شهر تهران اعلام می کند و می گوید: «با توجه به کسری بودجه قابل توجه دولت، کاهش درآمدهای نفتی و سیاست های متناقض دولت در حوزه تولید در کنار بحران جهانی اقتصاد انتظار می رود سرریزهای نابرابری های اقتصادی در سال آینده به شدت افزایش یابد.»
این آمار و ارقام در حالی اعلام می شود که شعار اصلی دولت نهم در سه سال گذشته برقراری عدالت اجتماعی و عدالت گستری بوده است که ظاهراً کارنامه کاری دولت چیزی غیر از آن را نشان می دهد، تا آنجا که حتی وزارت رفاه و تامین اجتماعی حاضر به اعلام خط فقر نیست تا براساس اعلام این خط جامعه ایرانی بتواند نسبت خود با خط فقر را تعیین کند.
چندی پیش مرکز آمار ایران رقم واقعی خط فقر را استخراج و به وزارت رفاه اعلام کرد اما وزارت رفاه تاکنون از اعلام رقم واقعی خط فقر سر باز زده است.
محمد مدد رئیس مرکز آمار ایران در گفت وگو با خبرگزاری ها اعلام رقم خط فقر را وظیفه وزارت رفاه دانسته است: «این وظیفه وزارت رفاه است و اگر آنها صلاح بدانند خودشان اعلام می کنند. در حالی که عبدالرضا مصری وزیر رفاه در نشست های مطبوعاتی بارها تاکید کرده است اعلام خط فقر در ایران به درد کسی نمی خورد.»
دبیر شورای هماهنگی کارفرمایان کشور نیز خط فقر را برای خانواده های چهار نفری ۷۸۰ هزار تومان اعلام کرده و گفته است: «کسانی که کمتر از این مقدار درآمد داشته باشند زیرخط فقر هستند.»
سال گذشته اسحاق صلاحی معاون هدفمندی یارانه ها و فقرزدایی وزارت رفاه، خط فقر را در سال ۸۴، برای خانوار ۴.۶ نفری شهری ۱۶۰ هزار و برای خانوار روستایی ۱۱۳ هزار تومان اعلام کرد. به گفته او تقریباً ۱.۵ درصد جمعیت شهری و ۱۱ درصد جمعیت روستایی زیرخط فقر هستند. به این ترتیب حدود پنج میلیون نفر در شهرها و۲.۵ میلیون نفر در روستاها و جمعاً حدود ۷.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور زیرخط فقر به سر می برند.
در حالی که آمار مربوط به سال ۸۵ هنوز رسماً منتشر نشده عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، موسی الرضا ثروتی مدعی است «جمعیت زیرخط فقر در سال گذشته 13 درصد افزایش یافته است.»
در کنار ارقامی که از سوی نهادهای دولتی منتشر می شود، کارشناسان و مراکز دیگر، آماری متفاوت ارائه می دهند. مجید ابهری استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به خبرگزاری مهر گفته است: «براساس تحقیقات انجام شده 30 درصد افراد جامعه فقیر هستند و پیش بینی می شود با افزایش نرخ تورم و عدم افزایش دستمزدها روزبه روز تعداد افراد زیرخط فقر نیز بیشتر شود.»
آخرین آمار رسمی مربوط به خط فقر در سال ۱۳۸۳ از سوی وزارت رفاه ۱۰ میلیون نفر اعلام شد. از آن تاریخ تاکنون، دولت هیچ آمار رسمی ای در این مورد ارائه نداده است. این در حالی است که وظیفه دولت است هر سال رسماً خط فقر را اعلام کند.
موسی الرضا ثروتی نماینده مجلس نیز در این باره اعلام کرد: «جای تاسف است که بگویم 10 میلیون نفری که زیرخط فقر بودند در حال حاضر به 14 میلیون نفر افزایش یافته اند.» این در حالی است که پژوهشگران تعداد افراد زیرخط فقر را بیش از این دانسته و تخمین می زنند که تا 20 میلیون نفر در ایران زیرخط فقر زندگی می کنند.
پنج معیار جهانی تعیین خط فقر عبارتند از: سلامت، آموزش، اشتغال، توانمندسازی و غذا. اعلام تعداد ۱۴ میلیون نفر زیرخط فقر در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند برای ایران باید خط گرسنگی را در نظر گرفت نه خط فقر؛ یعنی تعداد کسانی که از میان این پنج عامل به هیچ یک دسترسی کافی نداشته و میزان تغذیه آنان نیز کمتر از معیارهای جهانی است.
وزیر رفاه و تامین اجتماعی نیز چندی پیش گفت: «در حال حاضر در کشور کسی زیرخط فقر شدید (یک دلار) نیست.» به گفته عبدالرضا مصری در سال 84، براساس خط فقر یک دلاری، 1.6 درصد جمعیت شهری کشور یعنی بیش از 753 هزار نفر زیرخط فقر شدید قرار داشتند که این رقم در سال 86 به0.01 درصد جمعیت یعنی 49 هزار نفر کاهش یافت.
مصری ماه گذشته اعلام کرد: «مطالعات و بررسی تعداد افراد زیرخط فقر یک دلاری در سال 87 هنوز به اتمام نرسیده، این در حالی است که با توجه به ورودی نهادهای حمایتی پیش بینی می شود تا پایان امسال کسی زیرخط فقر یک دلار در کشور باقی نماند.»
به گزارش ایسنا مصری در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید خط فقر یک دلاری در چه سالی تعیین شده و مبنای سازمان ملل متحد در اعلام آن چه بوده است، توضیح داد: «عدد جدیدی در این رابطه از سوی سازمان ملل متحد اعلام نشده و مبنای خط فقر یک دلاری سال 2000 بوده و در این رابطه در دنیا به عدد جدیدی نرسیده اند، البته در مورد خط فقر، فقر دو دلاری نیز تعریف شد اما به دلیل آنکه دیدند در دنیا قابلیت اجرایی ندارد، در مجامع بین المللی زیاد پیگیری نشد ولی معتقدم اگر هدفمندکردن یارانه ها اجرایی شود، ما از دو دلار هم فراتر می رویم.»
حتی اگر وزیر رفاه و تامین اجتماعی مدعی شود که «وزارت رفاه خط فقر را اعلام نمی کند و اصلاً اعلام خط فقر به چه درد می خورد» نمی توان آمار نگران کننده 15 میلیون ایرانی زیر خط فقر مطلق را نادیده گرفت؛ آماری که بر مبنای خط فقر کمتر از یک دلار در روز تهیه شده و به تازگی توسط سازمان ملل به دو دلار در روز رسیده است.
منبع: سایت خبری فرارو
