در تازه ترين گزارش سازمان اطلاعات مركزي آمريكا، ايالات متحده با ۱۲۲۵۰ ميليارد دلار در رتبه نخست و ايران با ۲۱.۹۲ ميليارد دلار در رتبه ۶۸ بدهكاران جهان قرار دارند. براساس اين گزارش ميزان بدهي خارجي ايران در سال ۱۳۷۷ بالغ بر ۲۰.۶ ميليارد دلار بوده كه طي شش سال با افزايش ۹۰ درصدي به ۳۹.۱ ميليارد دلار در سال ۸۳ رسيد. در چهار سال گذشته بدهي خارجي ايران روند كاهشي داشته و طبق آمار اعلام شده توسط سازمان اطلاعات مركزي آمريكا بدهي هاي خارجي ايران تا ۳۱ دسامبر ۲۰۰۸ نزديك به ۲۲ ميليارد دلار است.
اين كاهش بدهي هاي خارجي ايران در حالي صورت گرفته است كه با توجه به بحران اقتصادي حاكم بر جهان و گسترش آن در دو سال گذشته، اغلب كشورهايي كه داراي اقتصاد ضعيف، متوسط و در برخي موارد قدرتمند بودند براي رفع مشكلات خود ناچار به اخذ وام شدند و ميزان بدهي خارجي آنها با رشد ناگهاني روبه رو شد.
از طرفي در كاهش بدهي خارجي ايران عواملي همچون بي رغبتي سرمايه گذاران خارجي براي ورود به بخش هاي مختلف اقتصادي، وجود تحريم هاي بين المللي براي سرمايه گذاران خارجي و عدم جذابيت قراردادها و پيشنهادهاي طرف ايراني نيز نقش داشته است. در اين رابطه شاهين شايان آراني مي گويد: «رشد بدهي هاي خارجي در كشورهاي صنعتي نشان دهنده توانايي مديران مالي آن كشور است كه قادر هستند با يك واحد دارايي، بيش از دو واحد سرمايه گذاري انجام دهند، اصولاً اهرم مالي كه به بيان ساده كار كردن با پول ديگران است، يكي از اصول پايه اي مديريت مالي محسوب مي شود و در كشورهاي درحال توسعه به دليل ضعف منابع، به استفاده از ابزار تامين مالي از كشورهاي خارجي توجه ويژه مي شود.»
وي با بيان اين مطلب كه براي جذب منابع خارجي از دو راه مي توان استفاده كرد، گفت: « يكي از اين راه ها استقراض از طريق شبكه بانكي يا دولت است و راه دوم از طريق مشاركت مستقيم يا غيرمستقيم است كه در اين روش سرمايه گذاران به طور مستقيم در پروژه هاي عمراني و صنعتي يك كشور حضور پيدا مي كنند.»
وي افزود: «در ايران طي چند سال گذشته فرآيند دوگانه جذب منابع تا حدودي كند شده كه نشان دهنده ضعف مديريت مالي دولت است.»
آراني ادامه داد: «مهم ترين نكته در جذب منابع خارجي كاهش ريسك سرمايه گذاري است كه دولت وظيفه دارد با ايجاد فضاي مناسب، ريسك سرمايه گذاري را كاهش داده و مديريت مالي منابع خارجي را تقويت كند.»
براساس اين گزارش به نقل از سازمان اطلاعات مركزي آمريكا در بين كشورهاي خاورميانه امارات متحده عربي با ۱۲۶.۹ ميليارد دلار بدهي خارجي رتبه نخست را دارد و ميزان بدهي خارجي كشورهاي عربستان، عراق، قطر، پاكستان، كويت، ايران، بحرين و افغانستان نيز به ترتيب ۷۵.۳۶، ۶۷.۷۴، ۵۵.۷۹، ۴۴.۱۴، ۳۶.۹۳، ۲۱.۹۲ ،۱۰.۰۳ و ۸ ميليارد دلار است.
سازمان اطلاعات آمريكا (سيا) در اين گزارش، ميزان بدهي قطعي ۲۰۴ كشور جهان را منتشر كرده است. اين بدهي ها شامل تمامي بدهي هاي دولتي و خصوصي به غير از شهروندان است كه به صورت ارز خارجي، كالا يا خدمات قابل پرداخت است. ارقام بدهي براساس نرخ مبادله ارزي محاسبه شده اند.
منبع: روزنامه سرمایه
