بانکی دات آی آر: بازار مشاغل فصلی چه در تابستان چه در زمستان همیشه به صاحبان این مشاغل روی خوش نشان می‌دهد، اما این فقط ظاهر ماجراست و داستان از آنجا شروع می‌شود که کارگران فصلی برای امرار معاش و تامین هزینه‌های زندگی از سر ناچاری به این شغل‌ها روی می آورند.
در قانون کار ماهیت برخی مشاغل و قراردادهای کار، مستمر و دائمی و برخی دیگر فصلی و موقت تعریف شده است. مشاغل فصلی جزو کارهای غیرمستمر و غیردائم محسوب می‌شوند و کارگران این دسته شغل‌ها قراردادهای موقت دارند و چنانچه تغییر عمده‌ای در ماهیت شغلی آنها ایجاد نشود تا زمانی که همچنان به آن شغل اشتغال داشته باشند به عنوان کارگر فصلی شناخته می‌شوند.
کارگران فصلی عمدتا در بخشهای کشاورزی و ساختمانی مشغول به کارند. این دسته کارگران معمولا در شش ماهه نخست سال که فصل ساخت وساز و تولید و برداشت محصول است کار می‌کنند و با پایان یافتن آن دست از کار می‌کشند؛ به همین دلیل در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی یا کارخانه‌های برنج کوبی، کنسرو رب و قند و چغندر که فصل تولیدشان شش ماهه نخست سال است، کارگران به سرعت مشغول کارند و با آغاز فصل سرما بیکار می‌شوند.
امروز عایق کاری پشت‌بام‌ها و استخرها، فروش برف پاک‌کن و ضدیخ، خشکشویی‌ها، قهوه‌خانه‌ها، قالیشویی‌ها، لبوفروشی، گل‌فروشی و … نیز از جمله شغل‌های فصلی است که برف و باران و تغییرات آب و هوایی به آنها رونق می‌دهد.
خشکشویی یکی از مشاغل فصلی به شمار می‌رود. بازار خشکشویی‌ها معمولا در نیمه دوم سال پررونق‌تر است چون با پشت سرگذاشتن تعطیلات تابستان، از سرگیری فعالیت برخی سازمان‌ها و ادارات، بازگشایی مدارس و دانشگاهها، تکاپوی مردم بیشتر شده و فرصت کمتری برای شست‌وشو یا اتوکردن لباسهای خود دارند، لذا به دلیل نبود وقت و به جهت جلوگیری از آسیب تار و پود لباس، انواع پوشاک و لباسهای ضخیم و گرم در این فصل از سال به خشکشویی‌ها سپرده می‌شود.
برف پارو می‌کنیم!
زمانی این جمله آشنا به وفور در کوچه پس کوچه‌ها شنیده می‌شد هرچند که امروز حضور مردان پارو به دستی که در جست وجوی حیاط خانه‌ها یا پشت بام‌ها هستند کمتر شده است، با این حال برف‌روبی از جمله مشاغل درآمدزایی است که فقط به درد روزهای برفی و زمستانی می‌خورد، البته به شرط آنکه الطاف الهی شامل حال ما بشود و برفی ببارد و سوز سرمای کوهها نصیبمان نشود!
ذرت مکزیکی‌هـــا
یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌های این فصل که طرفداران خاص خود را دارد و با ذائقه ایرانی‌ها عجیب عجین شده، ذرت مکزیکی است. سرمایه اولیه فروش ذرت مکزیکی زیاد نیست و شامل هزینه دستگاه پخت ذرت، تهیه سس و لوازم جانبی آن است هرچند که از هزینه بالای اجاره مکان آنها به دلیل نزدیکی به خیابان‌های پر رفت و آمد نمی‌توان گذشت، اما در مجموع درآمد خوبی را نصیب صاحبان این شغل می‌کند؛ لذا بازار ذرت مکزیکی‌ها با توجه به استقبال داغ مشتریان همیشه این وقت از سال سکه است!
بدو لبوی داغ و تازه …
لبوفروش‌ها معمولا مرکز شهر و خیابان‌های شلوغ و پرتردّد را برای کاسبی انتخاب می‌کنند. خرید لبوی داغ و شیرین و باقالی گلپر زده یکی از سرگرمی‌ها و علاقمندی‌های این فصل از سال مردم به خصوص جوانان به شمار می‌رود. قیمت یک پرس لبوی داغ و باقالا هم معمولا منصفانه است و هزینه بالایی را به مشتری تحمیل نمی‌کند به همین دلیل هرجا که چرخ لبوفروشی‌ها و بساط آنها را ببینید همیشه چند نفر دور آن جمع شده و در حال خوردن یا سفارش لبوی داغ و تازه هستند.
داستان شغل‌های فصلی همین جا تمام نمی‌شود چون شرایط سخت و طاقت فرسا و بیکاری‌های مداوم همیشه یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های کارگران فصلی به شمار می‌رود.
کارشناسان به دلیل نبود بیمه و عدم بهره‌مندی از حقوق و مزایای مکفی خواستار اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، افزایش حقوق و دستمزد و حل مشکل سنواتی در مورد کارگران فصلی هستند.
حمید حاج اسماعیلی ـ کارشناس حوزه کار در این باره می‌گوید: کارگران مشاغل فصلی حقوق و دستمزد ناچیزی دریافت می‌کنند، فاقد هرگونه بیمه و مزایای شغلی هستند و از این جهت هیچگونه پشتوانه مالی یا بیمه‌ای در دوران بازنشستگی ندارند.
او می‌افزاید: در این دسته شغل‌ها به دلیل آنکه دائمی نیست روابط کار به شکل دو طرفه و توافقی برقرار می‌شود و کارگر در قبال پرداخت مبغلی توسط کارفرما مشغول کار می‌شود.
به گفته حاج اسماعیلی ساعت کار این شغل‌ها مشخص نیست و در صورت وقوع حادثه برای نیروی کار هیچ فرد یا سازمانی مسئولیت آن را نمی‌پذیرد.
وی بر این باور است که نوع ارتباط کارگران فصلی با کارفرمایان باید از ضمانت قانونی لازم برخوردار باشد و تاکید دارد که راهکارهای قانونی حمایت از کارگران فصلی نظیر برقراری بیمه بیکاری و جلوگیری از اجحاف و پایمال شدن حقوق آنها باید پیش‌بینی شود تا آنها از قدرت معیشت و درآمد حداقلی برخوردار شده و سوز سرما و شرایط طاقت‌فرسا را برای تامین آتیه خود و خانواده تحمل کنند.
در حاضر اگرچه مشکلات سنواتی برخی از کارگران فصلی برطرف شده، اما قانون طبقه‌بندی مشاغل همچنان در مورد بسیاری از آنها اجرا نمی‌شود. بیشتر کارگران فصلی در حالی به سن بازنشستگی رسیده‌اند که به دلیل تاخیر در پرداخت حق بیمه کارفرمایان عملا از امکان استفاده از مزایای تامین اجتماعی و بازنشسته شدن محرومند.
بر این اساس لازم است مشاغل جایگزین برای کارگران فصلی و فراهم کردن امکان استفاده آنها از مزایای بیمه بیکاری و پوشش‌های تامین اجتماعی به منظور برخورداری از حداقل‌های معیشتی پیش‌بینی شود.
منبع: ایسنا
