بانکی دات آی آر: صنایع غذایی از آن دسته از صنعت‌هاست که همواره تقاضا برای آن وجود داشته و به نوعی مشتریان دائمی برایش مهیاست. یکی از این صنایع مربوط به تولید آبلیمو و بستهبندی آن برای عرضه به بازارهای مصرف است که با درنظر گرفتن تغییر سبک زندگی اغلب ما این صنعت هر روز با تقاضای بیشتری مواجه شده است.
اگر به پیشینه صنعتی شدن روند تولید این ماده غذایی کمی دقت کنیم شاید کمتر از چهاردهه است که با شکلگیری آرام کارگاههای تولید آبلیموی صنعتی به صورت سنتی روند رو به رشد سرمایه‌گذاری در این زمینه آغاز شده است، اما سودآوری این نوع کارگاه‌ها تا جایی بود که عاملی برای شکلگیری غیرمجاز نیز شد. تا جایی که سال گذشته مسئولان استاندارد و همچنین بازرسان سازمان تعزیرات حکومتی اعلام کردند اغلب آبلیموهای صنعتی موجود در بازار به جز چند برند که از تعداد انگشتان دست نیز کمتر بودند، غیراستاندارد بوده و برای سلامتی انسان زیان آور هستند.
فرمولاسیونی که تغییر کرده است
حسین خراسانی، کارشناس صنایع غذایی و یکی از تولیدکنندگان آبلیمو در استان فارس، در این زمینه می‌گوید: براساس آنچه در سراسر جهان عرف تولید آبلیمو است به غیر از آبلیموی طبیعی که معمولا کمتر تولید می‌شود، دو شیوه فرمولاسیون و استفاده از کنسانتره بسیار متداول است. اما متاسفانه در کشورمان شیوه فرمولاسیون یعنی تولید ماده‌ای با شباهت بسیار به آبلیمو عاملی برای سودجویی افراد شد و مشکلاتی برای تولید مصرف کنندگان ایجاد کرد.
خراسانی در ادامه می‌افزاید: اگر کمی به قیمت‌های اعلام شده روی محصولات توجه کنیم درخواهیم یافت که بطری‌های آبلیمویی که خریداری می‌کنیم معمولا آبلیموی خالص نیست چون به ازای هر سه کیلوگرم لیمو تنها یک کیلوگرم آب لیمو حاصل می‌شود و با یک دودوتای ساده درخواهیم یافت که قیمت یک بطری آبلیمو که مثلا 8 هزار تومان قیمت خورده است به هیچ عنوان منطقی نیست و از تخلفی آشکار خبر می‌دهد.
این کارشناس صنایع غذایی تاکید کرد که بسیاری از محصولات غیر استاندارد اکنون در حاشیه شهرهای بزرگ در محل های غیرمتعارف تولید شده و در بازارهای محلی و کاملا پراکنده عرضه می‌شوند تا بتوانند با پراکنده کار کردن مدت طولانی‌تری در بازار حاضر بوده و به سودجویی خود ادامه دهند.
به عقیده خراسانی، یکی از سیاست‌های اصلی برای تولید اصولی و ماندگاری در بازار پرچالش فعلی به خصوص درباره محصولاتی چون آبلیمو، عسل یا دیگر چاشنی‌های متعارف در سبد خانواده‌ها، استفاده از مواد استاندارد و تولید با اصول کاملا حرفه‌ای در تمامی فصول سال است تا با این روش مشتریان بتوانند به نام و برند یاد شده اعتماد کرده و بدون نگرانی از آن استفاده کنند.
وی درباره بازارهای صادراتی محصول آبلیموی کشورمان نیز می‌گوید: طی سال‌های 1380 تا 1390 صادرات آبلیموی ایران به کشورهای منطقه و برخی کشورها که ایرانیان در آن ساکن هستند بسیار عالی بود به صورتی اکثر تولیدکنندگان حداقل دو یا سه کانتینر ماهانه در بازارهای بین‌المللی عرضه می‌کردند، اما از آنجا که برخی سودجویان اجناس بی‌کیفیتی را روانه بازارهای محلی و سنتی همسایه کردند صادرات با افت مواجه شده است.
خراسانی اضافه می‌کند: اگر مسئولان واقعا به دنبال دستیابی به صادرات غیرنفتی معقول در بخش‌های مختلف به ویژه صنایع غذایی هستند، لازم است هنگام صادرات مدارک و اسناد معتبری برای محصولات صادراتی ایران دریافت کنند تا این خلاء قانونی باعث بدنامی محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی نشود، هرچند اغلب محصولات بی‌کیفیت از طریق بازارچه‌های مرزی به کشورهای عراق و افغانستان صادر شده است و مبادی گمرکی معمول در این زمینه نقشی نداشته‌اند.
چالشی به نام واحدهای اضافه
وی مهم‌ترین چالش تولید آبلیمو را در سیاست‌های غیراصولی دهه 70 شمسی دانسته و می‌گوید: در این دوره مسئولان و سیاست‌گذاران کشورمان بدون اینکه میزان تولید محصول لیمو در کشورمان را مدنظر داشته باشند و بدون توجه به میزان مصرف داخلی آبلیمو به صدور موافقت نامه‌های اصولی برای احداث کارخانه‌ها و کارگاههای آبلیمو اقدام کردند. اما پس از گذشت تنها یک دهه کم‌کم این عدم تناسب باعث شده برخی تولیدکنندگان ورشکسته شوند و این درحالی است که این روند عاملی شد برای حضور سودجویان برای تولید محصولات غیر استاندارد.
خراسانی تاکید می کند: مشکل دیگری که این روند برای صنعت تولید آبلیمو و البته تولید لیموی تازه کشورمان داشت بحث واردات لیمو از دیگر کشورها بود چون کمبود ماده اولیه برای تولید آبلیمو باعث می‌شد تولیدکنندگانی که ارقام قابل توجهی را در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده بودند برای تهیه لیمو به بازارهای منطقه روی آورند که این موضوع عاملی شد برای ورود برخی آفات غیرقابل کنترل برای باغ‌های کشورمان.
سنتی‌ها هم مشکل دارند
این کارشناس صنایع غذایی با توصیه به اینکه بهترین شیوه استفاده از آبلیمو تازه خوری آن در منازل یا استفاده از شیوه‌های سنتی قدیم مادران و مادربزرگ‌هاست، اظهار می کند: مشکلات و اخبار منفی منتشر شده از آبلیموهای صنعتی موجود در بازار باعث شد تا برخی با استفاده از تقاضای روزافزون خرید این چاشنی اقدام به احداث فروشگاه‌های آبلیموی سنتی کنند که بسیاری از این آبلیموها نیز دارای مشکلات بهداشتی و ترکیبی هستند.
به اعتقاد وی، اگرچه برخی فروشگاه‌های اینچنینی آبلیموی تازه را در مقابل مشتری گرفته و در بطری بستهبندی می‌کنند، اما با توجه به آلودگی‌های موجود در دستگاه‌ها و همچنین نا‌کافی بودن اصول بهداشتی افراد فروشگاه و ظروف مورد استفاده آنها، این ماده نمی‌تواند سلامت بالایی برای خانواده داشته باشد. این درحالی است که برخی فروشگاه‌ها آبلیموهای به ظاهر تازه را در بطری به صورت بستهبندی ارائه می‌کنند که این روند نیز خود دوباره بازگشت به همان آبلیموهای غیراستاندارد قبلی است فقط شکل سودجویی آنها تغییر کرده است.
تعاونی‌ها بهترین راهکار
خراسانی در ادامه بهترین راه‌حل جلوگیری از هرگونه سوء استفاده را در تشکیل تعاونی‌های محلی به خصوص در مناطق تولید لیموی تازه مثل استان فارس دانست و گفت: امروز یکی از سیاست‌هایی که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی می‌توانند برای ایجاد ارزش افزوده بالا در زمینه صنعت صنایع غذایی ایجاد کنند تشویق روستاییان به تشکیل تعاونی‌های تولیدی در صنایع تبدیلی متناسب با محصولات‌شان است که آبلیمو یک نمونه از آن است، به این ترتیب نه دلال‌ها می‌توانند در بازار اخلال ایجاد کنند و نه تولید کنندگان غیر مجاز چون محصول یا به صورت تازه‌خوری به بازار ارسال می‌شود یا اینکه برای تبدیل شدن به محصولی با ارزش افزوده بالاتر برای خود تولید کنندگان در این تعاونی‌ها مصرف خواهد شد.
سرمایه اولیه
برای تولید آبلیمو دو گزینه تولید سنتی یا صنعتی در مقابل علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری وجود دارد. اما نکته اینجاست که تولید سنتی که حداکثر با رقمی معادل50 میلیون تومان قابل راه‌اندازی است محدود به بازار محلی و فعالیتی کوچک است درحالی که تولید صنعتی می‌تواند صادرات محور باشد.
برای احداث یک کارگاه تولید آبلیمو به صورت صنعتی که تولیدی حدود ۸۰۰ تن در سال داشته باشد سرمایه مورد نیاز تقریبا ۳۰ میلیارد تومان برای کلیه مخارج احداث کارخانه، خرید تجهیزات مدرن با فناوری بالا، سرمایه در گردش و… در یکی از شهرک‌های صنعتی است.
این سرمایه‌گذاری با توجه به بازارهای موجود حداکثر طی مدت 24 ماه به نقطه سر به سر خواهد رسید. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری فوق زمینه اشتغال زایی 25 نفر را به طور مستقیم ایجاد کرده و می‌تواند تقریبا 200 نفر دیگر را به صورت غیرمستقیم مشغول به کار کند.
مجوزها
برای احداث یک کارگاه یا کارخانه تولید آبلیمو به صورت صنعتی لازم است ابتدا برای شروع طرح توجیهی در اختیار داشته باشید و آن را به اداره‌های استانی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تایید ببرید تا مسئولان با درنظر گرفتن اولویت‌های سرمایه‌گذاری مجوزهای لازم را صادر کنند.
پس از این مرحله باید سازمان استاندارد مراحل تولید و همچنین سالن‌های مورد نظر شما را تایید و گواهی استاندارد برای محصولات شما صادر کرده و اجازه تولید را بدهد، در عین حال نباید فراموش کنید این مجوز دائمی نیست و براساس بازرسی‌های دوره‌ای یا اتفاقی تمدید خواهد شد.
با دریافت این دو مجوز تقریبا کار تمام است چون می‌توانید انواع انشعاب‌های گاز، آب و برق را نیز دریافت کنید، البته این انشعاب‌ها اگر در شهرک صنعتی فعالیت خود را آغاز می‌کنید مهیاست فقط باید هزینه‌های مورد نظر را پرداخت کنید.
منبع: فرصت امروز
