پس از خودروي تندر90 كه با ماه‌ها تأخير به مشتريانش واگذار شد، اين بار اين اتفاق براي خودروي مينياتور افتاده است.
حدود ۱۲هزار نفر براي اين خودرو ثبت‌نام كردهاند اما با اينكه ماه‌ها از موعد تحويل اين خودروهاي ثبت‌نام‌شده گذشته، هنوز خبري از تحويل اين خودرو نيست. اين مشتريان در شرايطي كه سال گذشته مي‌توانستند خودروي ديگري را پيش‌خريد كنند و صاحب خودرو شوند نسبت به پيش‌خريد خودروي مينياتور اقدام كردند اما اكنون به آنها گفته مي‌شود بهتر است به جاي مينياتور، پرايد تحويل بگيرند.
به گزارش بانکی به نقل از همشهری در سال گذشته با تبليغات گسترده و با توجه به قيمت زير ۱۰ميليون توماني خودروي مينياتور، بسياري از مشتريان، در بازار كم‌رقيب خودروهاي طبقه متوسط ايراني از ميان چند انتخاب محدود يعني تندر90- E0، پرايد و پژو آردي، خودرو جديدي را انتخاب كردند كه عنوان ملي را يدك كشيده و مينياتور نام گرفته بود. اين پيش‌فروش در حالي صورت مي‌گرفت كه هنوز نه خط توليد خودروي مذكور راه‌اندازي شده بود و نه اين خودرو استانداردهاي لازم براي توليد انبوه را پشت سر گذاشته بود اما اين خودرو پيش‌فروش شد تا شايد بخشي از هزينه‌هاي توليد آن تأمين شود.
همزمان با جدي‌تر شدن مباحث توليد خودروي رانا در شركت ايران‌خودرو، مسئولان شركت سايپا نيز از توليد خودروي مينياتور در نيمه نخست امسال خبر مي‌دادند اما اين وعده به پاييز و سپس به زمستان موكول شد. اين اخبار در حالي مطرح مي‌شد كه در كشور‌هاي صاحب كارخانه خودروسازي، پس از آنكه خودرو به نزديكي مرحله توليد رسيده و در تمام خطوط توليد مي‌شود، فعاليت‌هاي خبري و تبليغاتي آغاز و سپس خودروي مورد نظر پيش فروش و در زمان مقرر خودرو به مشتريان تحويل داده مي‌شود.
در اين كشور‌ها، خودرو‌ساز موظف است تا بابت هر روز تأخير يا خودرو مناسب در اختيار مشتري قرار داده و يا اينكه خسارات ناشي از اين تأخير را جبران كند اما سال گذشته سايپا با وجود پيش‌فروش 12 هزار دستگاه خودروي مينياتور و تنها به‌دليل عدم‌توليد به موقع خودروي مذكور، به خريداران پيشنهاد كرده كه به جاي مينياتور، خودروي پرايد دريافت كنند. اين تأخير در تحويل در شرايطي صورت مي‌گيرد كه برخي كارشناسان طرفدار صنعت خودروي ايران معتقدند با توجه به مختصات و شرايط خاص صنايع خودروسازي ايران، بايد به مسئولان شركت سايپا حق داد كه نتوانند به وعده خود براي توليد و تحويل به موقع مينياتور عمل كنند. اما برخي ديگر معتقدند نبود برنامه‌ريزي درست در توليد خودرو و تأمين منابع توليد از طريق پيش‌فروش اين خودرو به مردم اقدام درستي نبوده چرا كه مشتريان، متقاضي خودروي مينياتور و نه پرايد بوده‌اند.
تا‌كنون 12هزار دستگاه از اين خودرو طي 3مرحله توسط سايپا پيش فروش شده كه قرار بود حدود 8هزار خودروي مذكور در پاييز و زمستان امسال و 4هزار دستگاه نيز در بهار سال آينده تحويل مشتريان شود. اين در حالي است كه حتي با وجود تأخير چند ماهه در موعد تحويل اين خودرو، هنوز خط توليد مينياتور در كاشان به بهره‌برداري نرسيده و طبق اعلام مسئولان سايپا در نمايشگاه اصفهان، قرار است خط توليد اين خودرو در سايت ساميار به‌عنوان پنجمين كارخانه سايپا در كشور و تا يك ماه آينده راه‌اندازي شود، با وجود اين مشخص نيست طي 10روز چند دستگاه مينياتور توليد خواهد شد؟!
حال با توجه به اين تأخير و تمايل خريداران به خريد اين خودرو، اين پرسش مطرح است كه مينياتور چگونه متولد شده، چرا توليد اين خودرو با چنين تأخيري مواجه است؟ آيا اين محصول ارزش خريد دارد؛ خودرويي كه مديران سايپا ادعا مي‌كنند دومين خودروي ملي ايراني است.
مينياتور ايراني؟!
درباره ايراني بودن يا نبودن مينياتور فرضيات زيادي مطرح شده اما مصاحبه با مدير مركز تحقيقات سايپا در زمان طراحي خودرو بيشتر موضوع را روشن مي‌كند. مجيد زارعي، در پاسخ به اين سؤال كه چه اصراري داريد اين خودرو را كه هر تكه‌اش متعلق به يك خودرو بوده و در طراحي آن مهندسان آلماني و ايتاليايي مشاركت داشته‌اند را ايراني و ملي بخوانيد؟ مي‌گويد: اصلاً اينگونه نيست. اين خودرو كاملاً ملي است و به‌عنوان يك ايراني و استاد دانشگاه به اين خودرو كه جوانان اين وطن ساخته‌اند، افتخار مي‌كنم.
رئيس مركز تحقيقات سايپا در اين زمينه كه خودروي مذكور همان S81 است كه ايتاليايي‌ها طراحي كردهاند؟ مي‌افزايد: اين اطلاعات كامل نيست، S81 را در سال 75 ابتدا يك گروه ايراني روي پايه پرايد طراحي كرد اما به‌دليل استفاده از پايه پرايد، اين خودرو با ورود محصولات جديد شكست خورده بود. اين طرح توسط يك تيم ايتاليايي اصلاح و كامل شد براي طراحي مينياتور اين خودرو را اصلاح كرديم و بايد بگويم قسمت عقب اين خودرو با آن طراحي قبلي ايتاليايي تفاوت دارد.
البته وي درباره اينكه گفته مي‌شود موتور و گيربكس اين خودرو نيز متعلق به پرايد است، موضوع را تأييد نمي‌كند اما وقتي با اين سؤال مواجه مي‌شود كه موتور پرايد با كمك مشاوران آلماني افزايش حجم يافته است؟ موضوع را پذيرفته و مي‌گويد درست است اما با اين ترتيب موتور جديدي خلق شده است.
زارعي در پاسخ به اين پرسش كه گيربكس خودرو نيز همان گيربكس پرايد است كه ضريب دنده آن تغيير يافته؟ تأكيد مي‌كند، با تغيير ضريب دنده گيربكس جديدي به‌وجود آمده است.
وي در مورد اين پرسش كه با اين روند در ترمز نيز با بزرگ‌شدن بوستر پرايد حتماً با سيستم ترمز جديدي روبه‌رو هستيم، تصريح مي‌كند: درست است با تغييراتي كه داده شد ما با سيستم جديدي روبه‌رو هستيم.
زارعي در زمينه اينكه اكسل خودرو مذكور نيز متعلق به ريو است، مي‌گويد: ببينيد ما با ظرفيت موجود در كارخانه، قطعات خودروهاي مختلف را كري‌اور (انتقال دادن) داده‌ايم و با تركيب آنها با هم و مطابقت دادن و تكميل و بهينه‌سازي‌شان سيستم‌هاي جديد خلق كرده‌ايم، فراموش نكنيد بسياري از قطعات از نو طراحي و توليد شده‌اند. به غير از مدير مركز تحقيقات، بقيه مديران سايپا نيز حتي با وجود استفاده قطعات خودروهاي ديگر در مينياتور، اين خودرو را ايراني دانسته و از آن به‌عنوان يكي از بزرگترين طرح‌هاي صنعتي چند سال اخير نام مي‌برند.
طراحي خودرو از چه زماني آغاز شد
كار روي اين خودرو ابتدا در حدود سال75 با نام S81 توسط يك تيم در سايپا روي پايه پرايد آغاز و سپس طراحي آن توسط يك تيم طراحي ايتاليايي تكميل شد اما اين پروژه در سال83 كنار گذاشته شده و دوباره از حدود سال1385 آغاز شد. يك كارشناس طراحي خودرو درباره اين خودرو معتقد است، طراحي اين خودرو بي‌شباهت به بسياري از خودروهاي چيني نيست، عليرضا محمد‌زاده، مي‌افزايد: تيم ايتاليايي قسمت جلو خودرو را بسيار خوب طراحي كرده اما قسمت عقب چندان چنگي به دل نمي‌زند. در قسمت تزئينات داخلي نيز به راحتي مي‌توان ردپاي تندر90 و پرايد و ريو را ديد، گويي طراحان قسمت‌هاي مختلف اين چند خودرو را با هم مخلوط كردهاند، با وجود اين در بيشتر نقاط خودرو مي‌توان ردپاي طراحان خارجي را ديد.
البته استفاده از مشاوران و طراحان خارجي به همين‌جا ختم نمي‌شود بلكه در موتور نيز تيم طراحي آلماني از دانشگاه آخن آلمان موتور پرايد را افزايش حجم داده‌اند و با رساندن حجم اين موتور به 1500سي‌سي و افزايش ضريب تراكم موتور به عدد 9.7 قدرت اين موتور را به 80 اسب بخار رسانده‌اند. براساس اعلام شركت مگاموتور، سازنده قواي محركه سايپا، اين موتور 8درصد مصرف كمتري نسبت به پرايد داشته و حدود 30ميليون دلار نيز هزينه آن شده است.گرچه برخي كارشناسان موتور در اين زمينه معتقدند كه همان كاري كه ايران‌خودرو در بهينه‌سازي موتور پيكان روي پژو آردي انجام داد، اين بار سايپا روي موتور پرايد صورت داده است.
مگاموتور با كمك شركت آلماني FEV وابسته به دانشگاه آخن آلمان حجم موتور را افزايش داده و ضريب تراكم موتور را براي افزايش قدرت موتور به عدد 9.7رسانده است.(عدد قبلي حدود 8.5بوده است) درباره گيربكس نيز يكي از مهندسان مركز تحقيقات سايپا، توضيح مي‌دهد؛ نسبت دنده‌هاي گيربكس پرايد براساس خودرو و موتور جديد تغيير داده شده است؛ موضوعي كه زارعي معتقد است اين تغيير در ضريب دنده سبب خلق يك جعبه دنده جديد شده است. با وجود اين در انجام همه اين تغييرات كه روي موتور و گيربكس پرايد با فناوري متعلق به30 سال قبل انجام شده، متخصصان خارجي نظارت داشته‌اند. از سوي ديگر براساس گفته مهرداد بذرپاش (مديرعامل قبلي سايپا) هزينه طراحي اين خودرو حدود 120ميليون دلار بوده است اما استفاده از بسياري از قطعات پرايد كه در ايران توليد مي‌شود و در اين خودرو هم استفاده خواهد شد، سبب كاهش قيمت آن مي‌شود.
ابهام در قيمت
به گفته احمد قلعه‌باني (مديرعامل سابق سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران) قيمت تمام شده خودروي مينياتور7.5ميليون تومان است. شايد به همين خاطر در آذر87 يعني زمان رونمايي خودرو، قيمت اين خودرو زير 10ميليون تومان عنوان شده بود؛ قيمتي كه مي‌‌تواند اين خودرو را جايگزيني براي محصولي مانند پرايد كند به‌نحوي كه مدير فروش سايپا بازار اين خودرو را بين پرايد و ريو پيش‌بيني كرد. با اين حال بسياري از مديران اين شركت در توليد اين محصول با قيمت مذكور ترديد داشته و بسياري اين شك را از دلايل تأخير در تحويل اين خودرو مي‌دانند.
آماده نبودن خط توليد از اصلي‌ترين عوامل مؤثر در اين تأخير عنوان شده و جالب است زماني كه مينياتور رونمايي و در مدت زمان كوتاهي پيش فروش شد، خط توليد آن هنوز مراحل اوليه ساخت را طي مي‌كرد و از اين خودرو نيز تنها چند نمونه آزمايشي آن هم به‌صورت كار‌گاهي توليد شده بود به همين دليل هم معلوم نيست آيا موعدي كه مديران سايپا براي توليد و تحويل اين خودرو (پايان سال88) اعلام كردهاند، محقق خواهد شد؟ همچنين درصورت محقق شدن اين وعده نيز، معلوم نيست اين خودرو در سال89 قيمتي زير 10ميليون تومان داشته باشد.
