تلاشهاي گسترده براي جايگزيني ديگر واحدهاي پولي به جاي دلار آمريكا در نظام مالي جهان آغاز شده و بنابر برخي پيش بيني ها در آينده نه چندان دور زمامداري اين نظام مالي جديد از دست ايالات متحده آمريكا خارج خواهد شد.
به گزارش بانکی به نقل از فارس، مبدا تاريخي تبديل دلار به ارز اصلي در نظام مالي جهان به دوران آغاز سيستم اقتصادي “بريتون وودز ” بازمي گردد. به دنبال وقوع بحران مالي آسيا در سال ۱۹۹۷ بر اهميت دلار به عنوان ارز رايج در كشورهاي در حال توسعه افزوده شد.
در اين دوران بود كه كشورهاي در حال توسعه به دليل شرايط سخت مالي به دريافت وام از صندوق بين المللي پول روي آورده و براي دريافت اين وام ها ناچار به پذيرش شرايط ويرانگر اين ارگان بزرگ مالي شده و البته به خريد هرچه بيشتر دلار به عنوان يك خط مشي هميشگي روي آوردند.
اين بدان معناست كه كشورهاي فقير در گذشته و اكنون ضمن انجام معاملات روزانه خود با دلار، در حال قرض دادن پول به آمريكا با بهره بسيار پايين هستند. با اين كار كشورهاي فقير خواهان دريافت وام از صندوق بين المللي پول به جاي آنكه پول نقد وارد كشور خود كنند در حقيقت سود مالي كلاني نصيب آمريكا به عنوان ثروتمندترين كشور جهان مي كنند .
طبق آمار منتشر شده تنها در سال ۲۰۰۷ ميلادي ميزان ذخاير ارزي دلاري كشورهاي در حال توسعه بيش از ۳.۷ تريليون دلار معادل ۲.۳ تريليون يورو ارزيابي شده بود .در اين سال ۸۳ درصد معاملات مالي روزانه در جهان با دلار انجام شد .
بنابر آماري كه از سوي صندوق بين المللي پول منتشر شده در حال حاضر ۶۴ درصد ذخاير ارزي جهان به دلار ، ۲۶.۵ درصد اين ذخاير به يورو ، ۴.۱ درصد به پوند انگليس ، ۳.۳ درصد به ين ژاپن و ۲.۱ درصد نيز به الباقي ارزهاي موجود در جهان تخصيص يافته است .
طبق اين مقاله كه توسط “عبدالله دوان ” پرفسور ارشد دپارتمان علوم اقتصادي دانشگاه ميشيگان نوشته و در نشريه “ديلي استار ” به چاپ رسيده ، اكنون با تلاش برخي رهبران طرفدار اصلاحات اساسي در نظام سياسي و اقتصادي جهان همچون هوگو چاوز رئيس جمهور ونزوئلا ، از شكوه و عظمت ديرينه دلار به خصوص در معاملات نفتي به شدت كاسته شده و بنابر برخي تعبير ها دلار به پايان دوره امپراطوري خود در نظام مالي جهان نزديك شده است.
يكي ديگر از كشورهايي كه كه اخيرا گامهاي محكمي براي حذف دلار از سيستم هاي مالي جهان برداشته كشور چين است . كاهش ارزش دلار در بازار جهاني زمينه ساز تشديد نگراني ها از كاهش ارزش ذخاير ارزي اين كشور شده كه بيش از ۲ تريليون دلار برآورد شده است.البته در اين نگراني ها كشورهايي همچون روسيه ژاپن و هند نيز با چين همراه بوده اند.
در اين مقاله به نقل از “ژوزف استيگليتز ” اقتصاد دان ارشد آمريكايي ، برنده نوبل اقتصاد و يكي از منتقدان سرسخت پذيرش دلار به عنوان واحد پول رسمي جهان آمده است: گرچه تبديل شدن دلار آمريكا به واحد پولي در سيستم هاي مالي جهان، سالانه سود چندين تريليون دلاري براي آمريكا به همراه دارد اما اين امر علاوه بر آنكه به بهاي گسترش فقر بيشتر در كشورهاي فقير تمام مي شود ،به زيان خود آمريكا نيز هست، چرا كه تكيه بر صادرات ارز به جاي كالاهاي توليد داخل به هيچ وجه ارزش اشتغال زايي ندارد و در طولاني مدت به ضرر خود آمريكا نيز تمام خواهد شد.
در اين ميان بسياري كشورها همچون چين ژاپن و فرانسه بر اين اعتقادند كه به جاي دلار بايد سبد ارزي مشتمل بر ين ، يوان ، يورو و يك واحد پولي مشترك كه قرار است توسط شوراي همكاري هاي خليج فارس تعيين مي شود، در مركزيت سيستم مالي جهان قرار گيرد .بر اساس اين نظريه جايگزيني يك واحد پولي جديد به جاي دلار مشكل موجود را حل نخواهد كرد چراكه در اين صورت به جاي آمريكا يك كشور ديگر را در مركزيت مالي جهان قرار خواهد داد .
يكي ديگر از گزينه هايي كه براي جايگزيني دلار در سيستم مالي جهان ارائه شده و هم اكنون مورد حمايت برخي كشورها نيز قرار گرفته، استفاده از واحد “اس دي آر ” است كه توسط صندوق بين المللي پول ارائه شده است. اس. دي آر يك ابزار نقدينگي است كه صندوق بين المللي پول در پي بروز تنگناهاي نقدينگي در سالهاي دهه ۶۰ ميلادي به عنوان گزينه اي هم راستاي دلار و طلا پيشنهاد داده بود. طبق آخرين داده ها يك دلار برابر با ۰.۶۴۱۶ اس.دي.آر است.
طبق اين مقاله با آنكه هنوز نظام ارزي مشخصي براي جايگزيني دلار ارائه نشده اما با توجه به شكست بسياري تئوري هاي مالي كه منجر به وقوع ركود اقتصادي كنوني در جهان شده ، به نظر مي رسد كه در دهه هاي آتي سيستم مالي و اقتصادي جهان با اصلاحات اساسي روبرو خواهد بود كه از جمله اصلي ترين اين تحولات خروج دلار ازنظام مالي جهاني است .
در پايان اين مقاله آمده است : با آنكه بنابر تعبير باراك اوباما رئيس جمهور آمريكا قدرت خارق العاده دلار از سقوط آن جلوگيري خواهد كرد اما به نظر مي رسد كه در آينده نزديك بسياري از سياست مداران به ناچار خروج دلار از نظام مالي جهان را خواهند پذيرفت.
گفتني است عبدالله دوان يكي از اساتيد ارشد دپارتمان اقتصاد دانشگاه ميشيگان آمريكا و موسس وب سايت politiconomy.com است .
