گنجنامه مکانی در دره پرآب و درخت و فرح انگيز کيوارستان در دامنه کوه الوند در کناره شمالی شهر همدان است. دره پرآب و آبشار تماشايی گنجنامه که همواره گردشگران بی شماری را به سوی خود می کشاند. دارای چشم اندازهای طبيعی زيبا و مسلط به شهر همدان و پيرامون آن است. اين دره تاريخی در دوره هخامنشيان در نقطه آغازين جاده هگمتانه به استخر که جاده شاهی ناميده می شد، جای داشت .
جاده هگمتانه را از پيچ و خم های دره ها به تويسرکان ، نهاوند، کرمانشاه، لرستان، تخت جمشيد و فارس پيوند می داد. هگمتانه که پايتخت تابستانی هخامنشيان بود در مسير جاده شاهی قرار داشته است.
به گزارش بانکی دات آی آر در دره زيبای گنجنامه دو کتيبه تاريخی بزرگ بر ديواره کوه در نزديکی آبشار گنجنامه نقش بسته که به خط ميخی و به زبان فارسی باستان، عيلامی و بابلی نوشته شده است. هر يک از کتيبه ها در سه ستون و ۲۰ سطر بر سنگ کنده شده است که ستون سمت چپ به زبان فارسی، ستون ميانی به زبان عيلامی و ستون سمت راست به زبان بابلی يا اکوی است.
کتيبه ای که در سمت چپ و کمی بالاتر بر جای مانده يادگار داريوش اول هخامنشی است و گفته می شود داريوش پس از پايان يافتن کتيبه بيستون، دستور نوشتن اين کتيبه را داده است. کتيبه دوم که در سمت راست و کمی پايين تر است، به فرمان خشايارشاه پسر داريوش اول بر سنگ کنده شده است زمان نوشتن کتيبه ها نزديک به 500 سال پيش از ميلاد است. به نظر می رسد کتيبه ها در گذشته روپوشی داشته اند که از گزند باد و باران در امان بوده اند.
در کتيبه داريوش چنين نوشته شده است. خدای بزرگ است اهورامزدا که اين سرزمين را آفريد که مردم را آفريد که شادی را برای مردم آفريد که داريوش را شاه کرد يگانه شاه از ميان شاهان بسيار و يگانه فرمانروا از ميان فرمانروايان بسيار. منم داريوش، شاه بزرگ ، شاه شاهان، شاه کشورهای با ملت های بسيار ، شاه اين سرزمين بزرگ دور دست پهناور، پسر ويشتاسب هخامنشی.
متن هر دو کتيبه به جز نام های شاهان در آنها يکسان است. کتيبه داريوش در اندازه ۹.۲ متر در ۹.۱ متر و کتيبه خشايارشاه ۷.۲متر و۹.۱ متر است. راز خط ميخی نخستين بار از سوی سرهنری راولينسن ” انگليسی ” گشوده شد که پرده از بسياری از آثار تاريخی برداشت.
