کویر مرنجاب یکی از زیباترین نقاط کویری ایران محسوب میشود. تپههای شنی بلند و جنگلهای تاق جلوه زیبایی به این منطقه بخشیدهاست. دریاچه نمک آران وبیدگل و جزیره سرگردان از دیگر نقاط دیدنی منطقه محسوب میشوند. چاه تاریخی دستکن در قسمت شرق کویر، محل آبشخور شترهای کاروانها بودهاست.
قلعه مرنجاب، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروانها برای سفر به خراسان، اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر میگذشتند. درباره دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا در کنار دریاچه نمک، نقل است که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعههای متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند.
حمله ازبکها و افغانها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری سریعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد. بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شدهاست که همیشه ۵۰۰ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تأمین میکردند.
قنات کنار کاروانسرا که برکه بزرگی به وجود آوردهاست، آب شیرین دارد و این در کویر نمک و شوره زار یک معجزهاست. معجزهای بی مانند که رازش را هنوز نمیدانند کاروانسرای مرنجاب در قلب کویر کاروانسرای مرنجاب در موقعیت جغرافیاییٍِ’۷و ْ۳۴ عرض جغرافیایی و ’۴۸و ْ۵۱ طول جغرافیایی، در ارتفاع ۸۱۰ متری از سطح دریای آزاد در حاشیه جنوبی دریاچه قم واقع شدهاست.مرنجاب از دهستان کویرات شهرستان آران و بیدگل و در ۵۰ کیلومتری شمال شرق مرکز این شهرستان قرار دارد.
ازدیگر ویژگی های جالب و دوست داشتنی این روستای کویری می توان به آسمان صاف وآبی آن اشاره کرد .زیبایی آن به حدی است که در برخی از ماه های سال توسط ستاره شناسان جهت رصد آسمان مورد استفاده قرار می گیرد.
دیدن سکوت و آرامش این ناحیه کویری برای ساکنان شهرهای بزرگ یاد آور آرزوهای تحقق نیافته ایشان است.
چگونه به مرنجاب برویم؟
جاده آران و بیدگل به مرنجاب و دستکن یکی از راههای ارتباطی است که اصفهان را به شهرهای کاشان، یزد، مشهد و تهران متصل میساخته است. در زمان صفویه مسیر اصفهان(پایتخت) و مشهد اهمیت خاصی داشته است.
مسیر مرنجاب، اصفهان را از طریق کاشان به جاده سنگفرش اصفهان-مشهد متصل میکرده است. این مسیر از گرمسار به طرف پایین منحرف شده و تا سیاهکوه ادامه مییابد و به جاده دستکن متصل میشود. دستکن در ادامه مسیر مرنجاب، محل انشعاب جادهای بوده که کاشان را به گرمسار و ورامین مرتبط میساخته و شاخهای به طرف اردستان و شاخهای به جانب یزد ادامه مییافته است. مجموعه این مسیرها به عنوان جادههای فرعی برای اتصال به جاده ابریشم در بخشی که دامغان را به ری متصل میکرد، عمل میکرده است.
کاوانسرای شاه عباسی
این قلعه در کنار دریاچه نمک در قلب کویر ساخته شده است. درباره دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا در کنار دریاچه نمک، نقل است که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه های متعدد در سراسر کشور، در این منطقه تأسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود، چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه نمک و گستره کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند. حمله ازبکها و افغانها از طریق دریاچه نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال ۱۰۱۲ قمری سریعا یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد.
بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شده که همیشه ۵۰۰ پاسدار مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بر عکس را در این منطقه تأمین میکردند. قنات کنار کاروانسرا که برکه بزرگی به وجود آورده است، آب شیرین دارد و این در کویر نمک و شورهزار یک معجزه است، معجزه ای بیمانند که رازش هنوز فاش نشده است.
کاروانسرای مرنجاب در ارتفاع ۸۱۰ متری از سطح دریای آزاد و در حاشیه جنوبی دریاچه قم واقع شده است