آغاز تشكيل اصناف بنابر نظر برخي از محققين ، پس از ظهور اسلام و ظهور قرامطه و بنابر نظر برخي ديگر ادوار پيش از اسلام بر می گردد.یکی از ویژگیهای اساسی بازارها تا قرن اخیر، تشکل بازاریان در انجمنهای صنفی، یعنی «اصناف» بوده است. این انجمنها اصولاً به صاحبان حرفه ها تشکل می بخشیدند و دارای وظایف اجتماعی وسیعی بودند.

به گزارش خبرنگار بانکی دات آی آر در « رسائل اخوان الصفا» به قديمي ترين مواضع اصناف و طبقات آنها اشاره شده است. افراد هر صنف ، به اقتضاي رسم جوانمردي در غم و شادي همديگر شريك بوده اند . به عنوان مثال ، اعضاي هر صنف در مراسم عروسي و يا عزا به ياري يكديگر مي شتافند و همكاري و همدردي داشته اند. وليكن هر صنفي نسبت به صنف ديگر اغلب نوعي رقابت داشته است چنانكه بر اساس نقل ابن بطوطه ، وقتي سلطان ابواسحاق ، پادشاه شيراز مي خواست در آن ولايت قصري نظير قصر كسري بسازد، براي كندن پي آن بين اصناف مختلف شيراز رقابتي بارز و شديد وجود داشت .

عضويت در هر صنف غالباً در گرو گذراندن دوره شاگردي و نيل به مرحله استادي در حرفه و پيشه خاص آن صنف بود، و در بعضي موارد با گذراندن امتحان و دادن وليمه انجام ميشد . عضويت در بعضي اصناف، مانند قصاب و قناد وارسي دوز در اصفهان ، جز با رضايت اكثريت افراد، يا ريش سفيدان صنف و يا خريدن حق بنيچه يكي از اعضا صنف ، ممكن نبود.

در عهد صفويه اكثر اصناف ناگريز بودند ، مدت يا نوبت معيني را براي سلطان به بيگاري بپردازند.شاردن مي گويد: آنهائي كه از بيگاري معاف بودند در عوض وجهي بنام خراج به شاه مي پرداختند . در دوره صفويه ، برخي از اصناف مانند صنف طبيب ، غسال ، حمامي ، سلماني ، حجام ، ماما، معركه گير ، درويش و … از پرداخت ماليات معاف بودند و بر اساس داستاني ، شاه عباس صنف شمشير ساز را نيز از پرداخت مالياتي معاف كرده بود . هنوز لوحه هاي مشتمل بر معافيت اتفاقي ياموقت بعضي اصناف بر ديوارهاي مساجد گوهر شاد مشهد، مسجد جامع يزد، مسجد شاه و مسجد جامع اصفهان باقي است.

عليرغم گفته « شاردن » كه در عصر او اصناف هرگز گرد نمي آمده و تشكيلات آنها كاملاً بي پايه بوده است ، ظاهرا در بعضي مواقع اصناف مجالس ملاقات داشته اند، و مخصوصاً در اجراي مراسم عيد قربان و برپايي تعزيه عاشورا و تشكيل تكيه ها همكاري مؤثر و نزديك و دائم با هم داشته ، و غالباً اصناف مختلف در اين زمينه با يكديگر رقابت مي ورزيده اند.

نحنه شکل گیری انجمن های صنفی

مجموعه امور اصناف در سالهای قبل از انقلاب یعنی تا سال ۱۳۵۰ در شهرداری هامتمرکز بوده و صدور پروانه کسب نیز توسط شهرداریها انجام شده است . درسال ۱۳۵۰ اولین قانون نظام صنفی تصویب و به موجب آن اتاق اصناف تاسیس گردید و متولی امور اصناف و صدور مجوز کسب برای واحد های صنفی شد .اتحادیه های صنفی که قبلاً به طور خود جوش برای انجام هماهنگی بین کاراعضای هر صنف به وجود آمده بودندبیشتر امور مربوط به تهیه کالا ، قیمتگذاری ها و موارد تشکیلاتی و اداری را سامان می دادند .

از زمان تشکیلاتاق اصناف پروانه های کسب شهرداریها تبدیل به پروانه کسب صادر از این اتاق با نظارت اتحادیه صنفی شده وپرونده واحدهای صنفی نیز در اتحادیه تشکیل می گردید در حقیقت اتحادیه ها عملاً همکاری خود را با عنوان زیرمجموعه اتاق اصناف با این سازمان جدید التاسیس شروع کردند. سال ۱۳۵۷ باپیروزی انقلاب اسلامی اتاق اصناف منحل و در ابتدا کمیته امور صنفی برای ساماندهی و اداره امور اتحادیه ها و اصناف تشکیل گردید سپس در سال۱۳۶۱ شورای اصناف تاسیس و کلیه امور هماهنگی و ساماندهی مربوط به کمیته امور صنفی و اتحادیه ها به این شورای جدید التاسیس منتقل گردید.

========== اخبار مرتبط ==========

مقاله ی حسین شریعتمداری پیرامون اعتصاب بازاریان

۱۰ شغل برتر جهان در سال ۲۰۱۰

این طلا فروشان دردسرساز!

=============================

شورای اصناف متولی امور اصناف در راس اتحادیه های صنفی قرار گرفت در این زمان کار صدور پروانه به وسیله اتحادیه ها و شورای اصناف توامان انجام میگردید .سال ۱۳۶۸ با اصلاح قانون نظام صنفی در مجلس شورای اسلامی مجامع امور صنفی تاسیس و امور اصناف از شورای اصناف تحویل این مجامع گردید قانون نظام صنفی مصوب ۱۳۵۰ توسط شورای انقلاب در سال ۱۳۵۹ اصلاح و در سال ۱۳۶۸با اصلاح مجدد آن در مجلس شورای اسلامی ،مجامع امور صنفی با تفکیک صنوف تحت عنوان مجمع توزیعی – خدماتی و تولیدی –خدمات فنی تاسیس گردیده و شروعبه کار نمودند. علیرغم اینک قانون ن .ص در سال ۶۹ و۷۱ با اصلاحاتی درمجلس روبرو شد هیچ گاه نتوانست خواسته های اصناف را به طور کامل بر آوردهنماید. لذا با پیگیری مجامع امور صنفی خصوصاً با تدوین پیش نویس قانوننظام صنفی وارسال آن به وزارت بازرگانی تغییر قانون یاد شده مورد درخواست از سوی مجامع امور صنفی قرار گرفت در سالهای 77-78 پیش نویس هایقانون نظام صنفی به نظر خواهی مجامع صنفی سراسر کشور گذارده شد و سالهای۷۹-۸۰ نیز در کمیسیون لوایح هیئت دولت مورد بررسی وکار شناسی قرار گرفت وبالاخره در ابتدای سال ۸۱ طرح قانون نظام صنفی توسط نمایندگان مجلس ومتعاقب آن لایحه نظام صنفی توسط دولت به مجلس شورای اسلامی ارسال گردید.

ازخرداد۱۳۸۱این لایحه در کمیسیون اقتصاد مجلس شورای اسلامی مورد رسیدگی و کارشناسی قرارگرفت در طول ۲۱ ماه نمایندگان اصناف و دولت به همراه نمایندگان مردم درمجلس شورای اسلامی این قانون را مورد بحث وبررسی قرار دادند و با تغییراتعمده در مفاد آن نهایتاً در تاریخ 82/12/24 به تصویب مجلس شورای اسلامی ومتعاقب آن در مورخه82/12/28 به تایید شورای نگهبان رسید این قانون درابتدای سال ۸۳ به دولت ابلاغ و از اردیبهشت ۸۳ لازم الاجرا شد.

در شرایطی که سندیکاها و اتحادیه های کارگری در کشور چندان فعال نیستند و حضورشان برای برخی افراد اصلا معنا ومفهومی ندارند اصناف می کوشند تا خواست های خود را از این طریق در جامعه اجرایی کنند.