بانکی دات آی آر: شکل بهره‌مندی از بیمه‌ها و مزایای بازنشستگی یکی از مواردی است که به واسطه آن دولتی‌ها و کارمندان دولت امتیاز خاصی نسبت به بخش خصوصی دارند و همین امر رغبت و رقابت مردم برای دستیابی به یک شغل دولتی را افزون کرده است. از جمله شرایطی که برای بازنشستگان تامین اجتماعی در قانون لحاظ شده، رسیدن به سن قانونی، داشتن سنوات خدمت پرداخت حق بیمه، اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور و… است. بازنشستگی با 50 سال سن و 30 سال سابقه برای آقایان و 45 سال سن و 30 سال سابقه برای خانم‌ها از جمله مهم‌ترین شرایط سنی درنظر گرفته شده برای بازنشستگی در تامین اجتماعی است که البته با توجه به جنسیت، سن بالای 50 سال، سختی شغل و از کار افتادگی تخفیف‌هایی برای آن در نظر گرفته می‌شود.
از نظر بسیاری، شرایط بازنشستگی در بخش‌های دولتی راحت‌تر از بخش خصوصی است و همین تفاوت‌ها باعث امتیاز بخشیدن به دولتی‌ها نسبت به خصوصی‌ها شده است. محسن ایزدخواه در رابطه با این موضوع و با اشاره به مهم‌ترین تفاوت‌های بخش دولتی و خصوصی می‌گوید: در کشور حدود 18 – 19 صندوق بیمه‌ای داریم که شامل صندوق تامین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر است که در مجموع تحت عنوان صندوق‌های عمومی 96 درصد جامعه را تحت پوشش حمایت‌های بازنشستگی قرار می‌دهند و 14 صندوق دیگر حدود 4 درصد و تحت عنوان صندوق تخصصی مثل صندوق صدا و سیما، شهرداری و… است. عمده فعالیت‌هایی که در آن 4 صندوق عمومی متمرکز است، اگر به طور دقیق اشاره کنیم 75 درصد افراد واجدشرایط صندوق‌های بیمه بازنشستگی تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند و حدود 11 درصد تحت پوشش صندوق بازنشستگی کشوری و مابقی تحت پوشش صندوق نیروهای مسلح و صندوق بیمه روستاییان و عشایر.
در یک تقسیم‌بندی دیگر می‌توانیم بگوییم آنهایی که مشمول قانون کار هستند و تحت عنوان کارگر مورد خطاب قرار می‌گیرند، اعم از آنها که به عنوان بخشی اعظم در بخش خصوصی فعالیت دارند یا در بخش دولتی یا نهادهای عمومی غیردولتی در واقع مشمول صندوق تامین اجتماعی هستند و آن بخش که تحت عنوان کارمندان مورد خطاب قرار می‌گیرند مثل معلمان، کارکنان وزارتخانه‌ها، مشمول صندوق بازنشستگی کشوری هستند.
اگر ما بخواهیم صندوق بازنشستگی و سازمان تامین اجتماعی را به لحاظ نرخ حق بیمه مقایسه کنیم در صندوق بازنشستگی کشوری افراد مشمول (کارکنان) ۹ درصد حقوق خود را به عنوان حق بیمه پرداخت می‌کنند و سهم کارفرمایی که توسط دستگاه‌های اجرایی پرداخت می‌شود، 13 و نیم درصد است که در کل این رقم 22 و نیم درصد می‌شود.
در سازمان تامین اجتماعی اگر سهم درمان که به میزان ۷ درصد است، از مجموع نرخ کل حق بیمه کسر کنیم سهم کارگران و بیمه‌شدگان 5 درصد و سهم کارفرمایی 13 درصد و در مجموع 18 درصد است اما به لحاظ بازنشستگی گرچه در بعضی از شرایط بازنشستگی به هم شبیه و نزدیک هستند اما به طور اختصاصی هر کدام از دو صندوق بازنشستگی کشور و سازمان تامین اجتماعی ویژگی‌های زیر را دارند:
الف) شرایط بازنشستگی در صندوق تامین اجتماعی
۱- ۶۰ سال سن برای آقایان و ۵۵ سال سن برای خانم‌ها. چنانچه 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، حقوق بازنشستگی آنها از حداقل دستمزد مصوب شورایعالی کار کمتر نخواهد بود اما اگر حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، می‌توانند با خرید بقیه سوابق حق بیمه تا سقف 10 سال بدون لحاظ کردن حداقل دستمزد، حقوق بازنشستگی دریافت کنند.
۲- چنانچه بیمه‌شدگان 30 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، با 50 سال سن می‌توانند بازنشسته شوند.
۳- چنانچه بیمه‌شدگان 35 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، بدون شرط سنی می‌توانند بازنشسته شوند.
۴- چنانچه خانم‌ها 42 سال سن داشته باشند با 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه و بدون لحاظ کردن تطبیق با حداقل دستمزد مصوب شورایعالی کار می‌توانند بازنشسته شوند.
۵- چنانچه افراد در کارهای سخت و زیان‌آور 20 سال سابقه متوالی یا 25 سال سابقه غیرمتوالی پرداخت حق بیمه داشته باشند، بدون لحاظ کردن شرط سنی می‌توانند از مزایای بازنشستگی برخوردار شوند.
۶- جانبازان انقلاب اسلامی با توجه به درصد جانبازی نیز از انفاقاتی درباره احتساب سوابق برای بازنشستگی‌های پیش از موعد، برخوردار خواهند بود.
ب) شرایط بازنشستگی در صندوق بازنشستگی کشوری
۱- برای مشاغل غیرتخصصی افراد با ۳۰ سال سابقه خدمت می‌توانند بازنشسته شوند. چنانچه این افراد به سن 60 سالگی رسیده باشند، دستگاه‌های اجرایی باید به اجبار آنها را بازنشسته کنند.
۲- افرادی که ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه به صندوق بازنشستگی کشوری دارند و دارای مشاغل تخصصی یا تحصیلات کارشناسی ارشد به بالا هستند تا سن ۶۵ سالگی در دستگاه‌های اجرایی خود می‌توانند ادامه خدمت بدهند ولی ادامه اشتغال آنها بعد از سن 65 سالگی غیرقانونی است.
۳- چنانچه افراد حداقل ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه و ۶۰ سال سن داشته باشند، می‌توانند بازنشسته شده و حقوقی به میزان 25 روز در ماه دریافت کنند.
۴- همچنین برای مشاغل سخت و زیان‌آور، جانبازان و معلولان، قانون‌گذار میزان سابقه پرداخت حق بیمه را 5 سال کمتر در نظر گرفته ولی به میزان 30 روز به آنها حقوق پرداخت می‌کند. از ویژگی‌های صندوق بازنشستگی کشوری این است که به لحاظ سنی بین مردان و زنان تفاوتی قائل نشده است.
منبع: کسب و کار
