بانکی دات آی آر: در دوره‌ای که بیشتر ما از بیکاری گله می‌کنیم و دربه‌در دنبال کار با حقوق بالا می‌گردیم، یک نفر پیدا شده که تک‌وتنها آستین بالا می‌زند و با احیای یک هنر بومی نه‌تنها خود که برای یک روستا اشتغال‌زایی می‌کنند. «فاطمه ذاکریان» بانوی خراشادی است که با احیای پارچه‌بافی سنتی الان ۳۰۰ نفر را صاحب شغل کرده است. خانم ذاکریان که بارها به‌عنوان کارآفرین نمونه کشوری معرفی شده است، سه پسر دارد که سومین پسر او سال‌هاست که دچار معلولیت است و مادر علاوه بر اشتغال‌زایی برای زنان روستایی وظیفه نگهداری از این فرزندش را هم بر عهده دارد.
پارچه‌بافی را احیا کردم
«فاطمه ذاکریان» متولد سال ۱۳۴۱ در روستای خراشاد خراسان جنوبی است. خانم ذاکریان تحصیلاتش را تا مقطع متوسطه ادامه می‌دهد. پس از ازدواج همراه خانواده‌اش به بیرجند مهاجرت می‌کنند؛ اما هنوز رابطه‌اش را با روستای پدری قطع نمی‌کند و در سال ۱۳۸۳ مدیرعاملی شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد را بر عهده می‌گیرد و این تازه ابتدای راه او است. «آن سالی که من مدیرعامل شدم، وضع روستا خوب نبود و چهار سال بود که در روستا خشک‌سالی شده بود و مردم برای تأمین نیازهای خودشان حسابی در مضیقه بودند. من اوایل اصلاً نمی‌دانستم شرکت چیست و باید چکار کنم؟ برای هیئت‌مدیره یک سری جلساتی تشکیل دادیم و بحث می‌کردیم که چطور شرکت را به سود برسانیم. این در حالی بود که همان موقع شرکت چهار میلیون ضرر داده بود که این میزان پول آن موقع مقدار کمی نبود. تا اینکه یکی از اعضای هیئت‌مدیره پیشنهاد که دوباره پارچه‌بافی را احیا کنیم و من هم از این ایده استقبال کردم. اما وقتی این موضوع را در حضور خانم‌های روستایی مطرح کردم، هیچ‌کس رغبت نشان نداد و شاید همه به مسخره گرفتند و گفتند بااین‌همه کارخانه‌های نساجی، پارچه‌بافی ما دیگر طرفدار ندارد. اما من کار را به‌صورت محدود شروع کردم. البته همان موقع یک خانمی از تهران به خراشاد آمده بود و می‌گفت ما قبلاً از پارچه‌ها و حوله‌های خراشاد استفاده می‌کردیم و حالا در تهران برای آن مشتری پیدا شده و ما از آن حوله‌ها می‌خواهیم. همین خانم هم برای من انگیزه‌ای شد.»
روز اول تمام پارچه‌هایمان را فروختیم
کار را با سه دار پارچه‌بافی شروع می‌کنند و در مدت کمی موفق می‌شوند تمام تولیدات خود را بفروشند. «با سه نفر از خانم‌ها که قبلاً کار می‌کردند، پارچه‌بافی را شروع کردیم تا اینکه نمایشگاهی در مصلای تهران برگزار شد و ما محصولاتمان برای فروش گذاشتیم. مردم اول باور نمی‌کردند که این پارچه‌ها و حوله‌ها کار دست باشد من هم اوایل کارم بود و خیلی تجربه داشتم. فقط چند تا عکس از خانم‌هایی که در حال کار بودند را در تلفن همراهم داشتم که آن‌ها را نشان مردم می‌دادم تا باور کنند. خلاصه در روز اول تمام جنس‌های ما فروخته شد. من هم بااینکه شرکت زیان‌ده بود و بدهی داشت، چیزی برای شرکت برنداشتم و دستمزد همه را به خودشان دادم تا برای ادامه کار انگیزه پیدا کنند. ما با پنج عدد دار شروع کردیم و موفق شدیم همان سال اول سفارش بگیریم. همین نمایشگاه کلی به ما ایده بود با سفارش‌ها مردم تنوع محصولات ما بیشتر شد. کم‌کم موفق شدیم بدهی‌های تعاونی را صاف کنیم و حتی بتوانیم به افرادی که تازه‌کار هستند برای شروع کار وام هم بدهیم و این خانم‌ها در برابر اقساط وام‌هایشان حوله برای من می‌آوردند.»
پارچه‌های ما کاملاً طبیعی هستند
پارچه‌های سنتی خراشاد چند ویژگی دارد که باعث پرطرفدار شدن آن می‌شود. «هنر توبافی یا پارچه‌بافی سنتی در زمان کودکی من خیلی رواج داشت. ما در پارچه‌بافی کلاً از پنبه و الیاف کاملاً طبیعی استفاده می‌کنیم و برای همین با هر پوستی سازگار است و حساسیت ایجاد نمی‌کند. حتی ما در خیلی از موارد از رنگ طبیعی مثل پوست انار یا گردو برای رنگ‌آمیزی آن‌ها استفاده می‌کنیم. در ضمن جذب آب بالایی دارد برای همین معمولاً برای حوله از آن استفاده می‌شود. حوله، شال، مانتو و … از مهم‌ترین محصولات ما هستند.»
برای ۳۰۰ نفر شغل ایجاد کردیم
خانم ذاکریان بارها به‌عنوان بانوی کارآفرین برتر در کشور شناخته شده و به بسیاری از زنان این توبافی را آموزش می‌دهد و دست‌کم ۳۰۰ نفر را صاحب شغل کرده است و حتی این هنر را به شهرستان‌ها و روستاهای دیگر هم صادر کرده است. «کار ما به جایی رسیده که من با جرئت می‌توانم بگویم اگر در خانه‌ای در خراشاد چهار خانم وجود دارند، حتماً چهار دار پارچه‌بافی هم وجود دارد. الان مشکل ما این شده که تولید ما زیاد شده؛ اما بازار برای فروش آن‌ها نداریم. شاید همین حالا من در خانه خودم حدود چهار میلیون جنس داشته باشم؛ چون این خانم‌ها روزانه تا ۱۲ ساعت هم کار می‌کنند و برای من می‌آورند؛ اما من باز از آن‌ها می‌خرم که دلسرد نشوند. به خاطر همین دو سال است من دیگر عضوگیری نمی‌کنم؛ چون اگر کسی عضو شرکت بشود در قبال او ما مسئولیم. اما دیگر نمی‌توانیم اعضای بیشتری را حمایت کنیم و نمی‌توانیم از این ۳۰۰ نفر تعداد را بیشتر کنیم. از سال ۹۰ که بانوی بصیر ایرانی معرفی شدم، میراث فرهنگی یک خانه قدیمی برای آموزش و کلاس‌ها در اختیار ما گذاشته که حالا به‌عنوان مرکز تخصصی نساجی سنتی شناخته می‌شود و در آنجا ماهانه حداقل ده نفر را آموزش می‌دهیم و ین هنر را به روستاهای اطراف هم اعضا می‌رفتند و آموزش می‌دادند و روستاها و شهرستان‌های اطراف هم پارچه‌بافی می‌کنند. اخیرا در کنار حوله بافی کلاس جاجیم‌بافی هم برگزار می‌کنیم.»
از آلمان هم مشتری داریم
توبافی الان در خراشاد حسابی رونق گرفته است؛ اما هنوز نتوانسته بازار فروش خوبی به دست بیاورد. «مشکل ما این است که خیلی می‌خواهند برای ما کار کنند؛ اما ما دیگر ظرفیت نداریم از طرفی بیمه همان‌هایی که برای ما کار می‌کنند هم با مشکل مواجه شده است. بزرگ‌ترین مشکلی که ما الان داریم، مشکل بیمه اعضاست. شاید ما سالانه هزار نفر را آموزش بدهیم اما سهمیه بیمه ما فقط ۲۰۰ عدد است. ما مشتریان خارجی هم داریم و الا از آلمان مشتری داریم. اما مثلاً ما حوله طبیعی با رنگ طبیعی را ۲۰ هزار تومان می‌فروشیم اما واسطه ۴۰ هزار تومان به طرف خارجی قیمت داده است! برای همین هنوز به توافق نرسیده‌ایم.»
منبع: مهر
