عاشقانه‌هایی از نوع دیگر: از «پایان رابطه» تا «شکوه زندگی»
از رمان عاشقانه شاید ابتدا یاد رمان‌هایی بیُفتیم که شرح عشق‌هایی شورانگیز با پایان خوش هستند؛ رمان‌هایی یکسره در ستایش عشق. اما همۀ عاشقانه‌ها این گونه نیستند و همۀ رمان‌های عاشقانۀ خواندنی و جذاب و ماندگار لزوماً پایان خوشی ندارند. نویسندگانی هستند که در آثارشان از زاویه‌ای نامتعارف به عشق و روابط عاشقانه نگریسته‌اند. بین عاشقانه‌هایی که در ادامه معرفی می‌شوند هستند رمان‌هایی که در این دستۀ اخیر می‌گنجند.
رمان «پایان رابطه»، اثر گراهام گرین
رمان پایان رابطه ماجرای نویسنده‌ای است به نام بندریکس که در جریان نوشتن یک رمان درگیر عشقی ممنوعه می‌شود. بندریکس در آغاز اعلام می‌کند که قصدش نوشتن داستانی درباره نفرت است اما هرچه داستان جلوتر می‌رود می‌بینیم که این عشق است که بر نفرت چیره می‌شود. گراهام گرین که استاد طرح مفاهیم و تناقضات عمیق انسانی در هیئت قصه‌هایی جذاب و پرکشش است در «پایان رابطه» نیز این مهارت خود را به نمایش گذاشته است. «پایان رابطه» یک رمان صرفاً عاشقانه نیست. در این رمان ماجرای عاشقانه بستری است برای اندیشیدن به موضوعاتی چون ایمان و بی‌ایمانی و خیر و شر و شفقت و گناه.
رمان «پایان رابطه» با ترجمه و مقدمۀ احد علیقلیان در نشر نو منتشر شده است.
رمان «آدلف»، اثر بنژامن کُنستان
رمان آدلف اثر بنژامن کُنستان، یک رمان عاشقانۀ کلاسیک قرن نوزدهمی است. این رمان اما عاشقانه از نوع رایج و کلیشه‌ای آن نیست. کُنستان در رمان «آدلف» مفهوم عشق و اوج و فرودهای احساسات عاشقانه را با نگاهی موشکاف و نقادانه می‌کاود و فرایند پیدایش و زوال احساسات پرشور عاشقانه را از خلال روایت ماجرای عشق پسر جوانی به نام آدلف به زنی ده سال بزرگتر از خودش به نام النور زیر ذره‌بین می‌گذارد. آدلف و النور به یکدیگر دل می‌بازند و با هم ازدواج می‌کنند. اما طی زندگی مشترک عشق آدلف به النور رنگ می‌بازد و به احساس ملال بدل می‌شود، در حالی که النور نمی‌تواند لحظه‌ای بدون آدلف زندگی کند. آدلف، که ابتدا خودش به النور ابراز عشق کرده بوده و النور بعدتر عاشق او می‌شود، اکنون عشق النور به خود را دست‌وپاگیر و قید و بندی بر پای خود می‌بیند و احساس می‌کند که این عشق آزادی‌اش را سلب کرده است. نکتۀ ظریف‌تر اما اینجاست که، برخلاف تصور آدلف، او بعد از النور نیز به آزادی‌ای که در پی آن است دست نمی‌یابد. «آدلف» رمانی خوشخوان و در عین حال پیچیده در باب عشق و نوسانات و احساسات عاشقانه است
رمان «آدلف» با ترجمه و مقدمۀ مینو مشیری در نشر ثالث منتشر شده است.
رمان «تصرف عدوانی: داستانی درباره‌ی عشق»، اثر لنا آندرشون
رمان «تصرف عدوانی»، با عنوان فرعی «داستانی درباره‌ی عشق»، نیز مانند رمان «آدلف» عاشقانه‌ای است نه به رسم عاشقانه‌های معمول. لنا آندرشون در رمان «تصرف عدوانی» اگرچه از عشق نوشته است، اما رمان او یک رمان احساساتی و رمانتیک در باب عشق نیست، بلکه تأملی است ریزبینانه، نقادانه و چه بسا بی‌رحمانه در زوایای باریک یک رابطۀ عاشقانه؛ زوایایی که آندرشون با باریک‌شدن در آنها وجوه مخرب عشقی یکطرفه را به نمایش می‌گذارد و نیز پیوند میان عشق و قدرت را نمایان می‌کند. شخصیت اصلی رمان «تصرف عدوانی» زنی روزنامه‌نگار به نام استر نیلسون است که عاشق مردِ مستندسازی به نام هوگو راسک می‌شود و این عشق زندگی او را از حالت طبیعی و عادی‌اش خارج می‌کند. استر چنان به هوگو دل می‌بازد که از خودش چیزی نمی‌ماند و گویی هویت‌اش در مدار قدرت این دلباختگی نیست و نابود می‌شود. اینجاست که عشق قدرت مخرب و ویرانگر خود را عیان می‌کند و تصورات کلیشه‌ای و سانتی‌مانتال درباره عشق، در رمان «تصرف عدوانی» جای خود را به نگاهی منتقدانه می‌دهد. لنا آندرشون در این رمان می‌کوشد از فاصله‌ای انتقادی به مقولۀ عشق و دیگر احساسات برآمده از آن و مرتبط با آن بنگرد.
رمان «تصرف عدوانی: داستانی درباره‌ی عشق» با ترجمۀ سعید مقدم در نشر مرکز منتشر شده است.
رمان «ابله»، اثر الیف باتومان
رمان «ابله» اسمش یادآور شاهکار داستایفسکی است، اما رمانی جدید و امروزی است از الیف باتومان، نویسنده معاصر امریکایی. الیف باتومان در رمان «ابله»، با زبانی که رنگی از طنزی ظریف و اندیشمندانه دارد، داستان ورود از نوجوانی به جوانی و درگیری‌های عاطفی یک دختر نوجوان تُرک‌تبار به نام سلین را روایت می‌کند که تازه وارد دانشگاه هاروارد شده است. وقایع رمان «ابله» در دهۀ 90 میلادی اتفاق می‌افتد؛ زمانی که ایمیل هنوز یک ابزار ارتباطی تازه است و شخصیت اصلی رمان در آغاز ورود به دانشگاه هنوز چیز زیادی از آن نمی‌داند. اما همین ایمیل و آشنایی با آن ماجرایی عاشقانه را برای او رقم می‌زند. «ابله» رمانی است درباره دختری جوان که همزمان با ورود به دانشگاه عوالمی تازه را کشف می‌کند. الیف باتومان در رمان «ابله» با طنز و تأمل از جست‌وجوی عشق سخن می‌گوید. مری کار درباره این رمان گفته است: «بعد از دون‌کیشوت، هیچ جست‌وجویی برای عشق نبوده که تا این حد خنده‌دار و به‌طرز نیش‌داری دست‌وپاچلفتی باشد.»
رمان «ابله» در سال 2018 نامزد نهایی جایزه ادبی پولیتزر بوده است. «ابله» با ترجمۀ نیلوفر امن‌زاده در نشر برج منتشر شده است.
رمان «یک عاشقانه‌ی آرام»، اثر نادر ابراهیمی
رمان یک عاشقانه‌ی آرام اثر نادر ابراهیمی، یکی از مشهورترین و پرمخاطب‌ترین آثار داستانی عاشقانۀ ایرانی است و از زمان نخستین انتشارش تا کنون بارها تجدید چاپ شده است. «یک عاشقانه‌ی آرام» داستانِ پاگرفتن احساساتی عاشقانه میان دختری به نام عسل و گیله‌مردی اهل لاهیجان است. گیله‌مردِ این رمان دبیر ادبیات و از مبارزان سیاسی پیش از انقلاب است. ابراهیمی در «یک عاشقانه‌ی آرام» ماجرای رشد و تحکیم رابطۀ عاشقانۀ عسل و گیله‌مرد و ازدواجشان در متن ناآرامی‌ها و حوادث سیاسی پیش از انقلاب 1357 و ادامۀ این رابطۀ عاشقانه و زندگی مشترک زناشوییِ همدلانه و رفیقانه را در سالهای بعد از انقلاب روایت می‌کند. «یک عاشقانه‌ی آرام» شرح شاعرانۀ عشقی است که، به‌رغم حوادث سیاسی‌ای که بین عشاق فاصله می‌اندازد، شعله‌ور و پایدار و برقرار می‌ماند و هیچ فاصله‌ای و هیچ عامل بیرونی نمی‌تواند ذره‌ای از حرارت آن بکاهد.
این رمان همچنین تأملی در معنای عشق و نیز تأملی است در مفاهیم دیگری که عاشق و معشوق در مکالمات‌شان از آنها سخن می‌گویند. در رمان «یک عاشقانه‌ی آرام»، از خلال عشق عسل و گیله‌مرد و سِیر پرورش و رشد این عشق، به تأمل در موضوعاتی چون فرهنگ، تاریخ، روشنفکری، مسائل اجتماعی و رابطۀ فرد با جامعه، نظم و بی‌نظمی و عادت و تکرار و هنر و زبان و ادبیات پرداخته شده است. «یک عاشقانه‌ی آرام» رمانی است که با زبان و بیانی که رنگی از شاعرانگی دارد، از عشق فردی و نیز عشقی که در روح و هستی اجتماعی یک ملت وجود دارد سخن می‌گوید و نیز از انسان ایرانی در گذر تاریخ.
رمان «یک عاشقانه‌ی آرام» در انتشارات روزبهان منتشر شده است.
رمان «شکوه زندگی»، اثر میشائیل کومپفمولر
رمان «شکوه زندگی» رمانی است عاشقانه درباره فرانتس کافکا. میشائیل کومپفمولر در رمان «شکوه زندگی» ماجرای عشق کافکا و دورا دایامانت را دستمایۀ داستان‌‌پردازی قرار داده است. آغاز این عشق همزمان با سفر درمانی کافکا به سواحل دریای بالتیک در تابستان سال 1923 است؛ سفری که رابطۀ عاشقانۀ شورانگیز کافکا و دورا دایامانت را رقم می‌زند. کومپفمولر در رمان «شکوه زندگی» تصویری از فرانتس کافکا به دست می‌دهد که چه بسا با تصویر آشنایی که از این نویسنده بزرگ چک در ذهن داریم متفاوت باشد. او زندگی عاشقانۀ کافکا و دورا دایامانت را می‌کاود و نشان می‌دهد که این عشق چگونه عمیق و عمیق‌تر می‌شود. در «شکوه زندگی» همچنین، ضمن پرداختن به عشق دورا و کافکا، دغدغۀ کافکا درباره انتخاب میان نوشتن و زندگی کردن نیز روایت شده است.
رمان «شکوه زندگی» با ترجمۀ محمد همتی در نشر نو منتشر شده است.
