شفاف درباره لایحه بودجه سال 91

جمعه شب (7بهمن) برنامه ای تحت عنوان شفاف با موضوع لایحه بودجه سال 91 از شبکه آموزش صدا و سیما پخش شد. کارشناس محترم برنامه، آقای قاسمی به بررسی اهمیت بودجه، تبعات دیرکرد تقدیم لایحه به مجلس، تاثیر بودجه بر سبد مصرفی خانوار، چگونگی محاسبه درآمدهای نفتی و چگونگی تعیین مصارف بودجه پرداختنددر این گزارش فرازهایی از بحث های مطرح شده در این برنامه ارائه می شود.

سوال: اهمیت بودجه بر روند اقتصادی کشور چگونه است؟

جواب: بودجه یک موضوع اجتماعی بسیار مهم است که دارای ابعاد اقتصادی، حقوقی و سیاسی است. در بودجه به منابع و مصارف یکساله دولت می پردازیم. درآمدها از کجا می آیند؟ متعلق به چه کسانی هستند؟ صرف چه اموری می شوند؟ بودجه یک موضوع عام است که با سرنوشت آحاد جامعه سر و کار دارد. بودجه سطح درآمدها و هزینه های دولت را تعیین می کند، بسته به اینکه منابع دولت از چه طریقی تامین شود بر روی سرنوشت صاحبان کسب و کار تاثیر دارد. تاثیر ترکیب منابع و مصارف بر روی متغیرهای کلان اقتصادی مانند تورم، بیکاری و ... باید مورد سنجش قرار گیرد. همه دولت ها تمایل دارند هر نوع خدمتی را در اختیار مردمشان قرار دهند؛ مانند سطح مناسب آموزش، بهداشت و درمان. اگر نحوه تامین مالی این خدمات و کالاها مناسب نباشد ممکن است تامین این حجم از خدمات منجر به تورم های گسترده و اثرگذاری نا مطلوب بر سایر متغیرها شود.

سوال: تبعات دیر تقدیم کردن بودجه به مجلس چیست؟ چه تاثیری بر کیفیت بررسی طرح ها از طرف مجلس می گذارد؟

جواب: تبعات دیرکرد شامل دو بخش است: تخلف از قانون و کاهش کیفیت بررسی بودجه توسط مجلس.
طبق آئین نامه قانونی در 15 آذر ماه هر سال دولت موظف به تقدیم بودجه سال بعد به مجلس شورای اسلامی می باشد. تخلف از قانون از هیچ مرجعی مقبول نیست.

از طرفی انتظار داریم، در فرصت زمانی محدود، کیفیت بررسی توسط مجلس کاهش یابد. از این رو مجلس به این علت که امور دولت قابل توقف نیست، باید اجازه برخی هزینه ها را به دولت بدهد وبعد با فرصت لایحه بودجه را بررسی نماید .همانند امسال که این اجازه تا 12 فروردین ماه صادر شد. از طرفی شروع طرح ها و اقدامات جدید در مواردی که سطح محدودی از بودجه تعیین می شود منتفی خواهد بود، زیرا ممکن است برخی از امور جدید تصویب نشوند. نظام اداری و اجرایی به این سند به عنوان سندی که انضباط مالی و اداری را تعیین می کند یعنی روی تصمیمات و برنامه ریزی آنها تاثیر می گذارد می نگرند.

سوال: نحوه بودجه بندی مجلس چه تاثیری بر روی سبد مصرفی خانوار می گذارد؟

جواب: دولت برای تامین مصارف خود به سطح معینی از منابع نیازمند است، کمبود ناشی از این منابع از طریق صادرات نفت تامین می شود. اگر فرض را بر این بگیریم که برنامه ریزی دقیق برای طرح ها وجود دارد و امکان بهره برداری در یک دوره زمانی معقول فراهم است تا محصولات ناشی از آن طرح وارد اقتصاد شده و مجددا دولت را تامین مالی نماید. با وجود این فرض منابعی که برای تامین مصارف بهداشت و درمان اختصاص داده می شود دارای زمان بهره برداری طولانی مدتی هستند. این امر سبب تورم در کوتاه مدت و بلند مدت می شود. تورم قدرت خرید خانوارها را کاهش می دهد. برای تعیین سطح منابع و مصارف باید ملاحظاتی فراتر از بخش دستگاهی لحاظ شود .

سوال: یکی از فرایندهای بررسی بودجه، پیش بینی درآمدهای ارزی و ریالی می باشد. عمده ترین منبع درآمدهای ارزی نفت است.نحوه محاسبه این درآمدها که مسلما بر روی تورم تاثیر می گذارد ، چگونه است؟

جواب: مجلس در جریان آمارهای روز درباره ظرفیت تولید، صادرات دولت و ... می باشد. تهیه لایحه بودجه برای کشوهایی که دارای نظام سیاسی تفکیک قوا می باشند بر عهده قوه مجریه است و سپس به استحضار مجلس می رسد. مرکز پژوهش های پیش بینی اقتصادی نقش به سزایی در این امر دارد.
موسسات مختلفی در داخل کشور، مدل هایی برای پیش بینی قیمت نفت ارائه می دهند. موسسات تخصصی بین المللی نیز گمانه زنی هایی انجام می دهند. در نهایت از مجموع این بررسی ها قیمتی برای نفت برآورد می شود.

سوال: مصارف بودجه شامل موارد مختلفی است. نقش مجلس در مصارف بودجه چگونه است؟ آیا نمایندگان قادر به دخل و تصرف در آن می باشند؟

جواب: منظور از مصارف بودجه، ارائه کالا و خدمات عمومی ( بهداشت، درمان و آموزش ) است. در سه دهه اخیر مجلس به جای دخالت در جزئیات بودجه اهداف یکساله دولت را تعیین کرده است. دولت نیز در قبال استفاده از این حجم بالای منابع عمومی ( بودجه سال 90 ، 150 هزار میلیارد تومان بوده است ) متعهد می شود تا چه مقدار کالا و خدمات با چه سطح کیفیتی در اختیار مردم قرار گیرد. در حقیقیت مجلس به بررسی هزینه این هدف می پردازد.

حوریا حبیبی