رشته فیزیک در دوره کارشناسی دارای ۵ گرایش اتمی مولکولی، هسته‌ای ، حالت جامد، هواشناسی و نجوم است (البته فیزیک دارای گرایش دبیری نیز هست که ما در اینجا به بررسی آن نمی‌پردازیم چرا که گرایش دبیری به عنوان یک گرایش تخصصی در علم فیزیک مطرح نمی‌باشد) که تعداد واحدهای تخصصی هر یک از این گرایشها در دوره کارشناسی بسیار محدود است و به همین دلیل گرایشهای فوق در این دوره تفاوت محسوسی با یکدیگر ندارند.
برای اطلاع هرچه بیشتر به معرفی اجمالی هر یک از گرایشهای این دوره می‌پردازیم:
گرایش اتمی – مولکولی
فیزیک اتمی- مولکولی که مربوط به فیزیک جدید است از زمانی متولد شد که دانشمندان متوجه شدند کوچکترین جزء در طبیعت اتم نیست بلکه اتم از اجزای کوچکتری به نام الکترون‌ها و هسته تشکیل شده است. یعنی اتم از هسته‌ای تشکیل شده است که الکترون‌هایی در اطراف آن می‌گردند.
دکتر منیژه رهبر استاد فیزیک دانشگاه تهران در ادامه سخنان خویش می‌گوید: «در این میان فیزیک اتمی به بررسی نقل و انتقال‌های الکترون‌های اطراف هسته می‌پردازد و خواص آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد. یعنی ما در فیزیک اتمی کاری به این نداریم که هسته از چه تشکیل شده است بلکه هسته برایمان مرکزی با بار مثبت است و بیشتر توجه ما جلب الکترون‌های اطراف هسته می‌شود.
دکتر هوشنگ روحانی‌زاده استاد فیزیک دانشگاه تهران نیز در معرفی فیزیک اتمی می‌گوید: اگر ما بپذیریم که در کل، علم فیزیک به دو بخش دنیای بزرگ و دنیای کوچک تقسیم می‌شود. دنیای بزرگ فیزیک ، مربوط به دنیای روزمره است و در آن حرکت اتومبیل‌ها، موشک، ماهواره و در کل تمام حرکاتی که می‌بینیم مورد بررسی قرار می‌گیرد، فیزیک اتمی به دنیای بی‌نهایت کوچک‌ها برمی‌گردد چرا که ما در فیزیک‌اتمی به بررسی ساختار ذره‌ای به نام اتم می‌پردازیم و این که اتم چگونه تشکیل شده و چه ویژگی‌هایی دارد؟
گرایش فیزیک هسته‌ای
دکتر رهبر در معرفی فیزیک هسته‌ای می‌گوید: «در فیزیک هسته‌ای، خود هسته، مورد مطالعه قرار می‌گیرد یعنی متخصصان و دانشمندان بررسی می‌کنند که هسته از چه تشکیل شده و چه نیروهایی بین اجزای هسته حکمفرما است و در نتیجه واکنش‌های انجام شده، چقدر انرژی آزاد می‌گردد؟
دکتر دویلو نیز در معرفی این گرایش می‌گوید: «انرژی هسته‌ای و رادیوایزوتوپ‌ها مسائلی هستندکه در فیزیک هسته‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد.
فیزیک حالت جامد
گرایش حالت جامد مربوط به سیستمهای بس ذره‌ای مخصوصا جامدات است.
سامان مقیمی عراقی در ادامه می‌گوید: .ابتدایی‌ترین کار در این گرایش بررسی بلورهای جامدات و خواص اپتیکی ، مکانیکی، الکتریکی و صوتی امواجی است که در آن منتشر می‌شود که این بررسی منجر به پدیده‌های مختلفی مثل ابر رسانایی، نیم رسانایی و یا پخش و انتقال گرما می‌گردد.
دکتر پروین نیز می‌گوید: .مطالعه دانش مربوط به کریستال‌ها و ویژگی‌های فیزیکی آنها به گرایش حالت جامد بر می‌گردد.
گرایش هواشناسی
دو گرایش نجوم و هواشناسی بسیار محدودتر از سه گرایش اتمی – مولکولی، هسته‌ای و حالت جامد ارائه می‌شود. برای مثال در سال تحصیل ۷۹-۷۸ گرایش هواشناسی تنها در دانشگاه هرمزگان ارائه شده و گرایش نجوم اصلا ارائه نشده است.
اما در معرفی این گرایش سامان مقیمی عراقی می‌گوید:
گرایش هواشناسی ، اطلاعات پایه‌ای و متنوعی درباره انواع پدیده‌های جوی و برخورد علمی با آنها ارائه می‌دهد و همچنین با مطالعه دینامیک وضعیت هوا می‌توان بررسی کرد که شرایط هوا چگونه تغییر کرده و چه پارامترهایی برای ایجاد این تغییر لازم است.
گرایش نجوم
سه بخش اصلی این گرایش را نجوم رصدی، اخترشناسی و کیهان‌شناسی تشکیل می‌دهد.
سامان مقیمی عراقی در ادامه می‌گوید: در بخش نجوم که جنبه مشاهداتی دارد، پدیده‌های مختلف نجومی را رصد و ثبت کرده و سپس از آنها عکس گرفته و طیف آنها را می‌سنجد.
در اخترشناسی که جنبه نظری دارد وضعیت ستارگان مورد مطالعه قرار می‌گیرد یعنی بررسی می‌شود که هر ستاره در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه اتفاقاتی برایش رخ می‌دهد؟
بخش کیهان‌شناسی نیز با این که زیاد جنبه نجومی ندارد اما به هرحال پیشرفتش را مدیون علم نجوم است. به این معنی که مدل‌های مختلف کیهان‌شناسی باید با داده‌های رصدی مطابقت کند.» گفتنی است که این کیهان‌شناسی به صورت کلاسیک به چگونگی ایجاد جهان و تشکیل ساختارهای کهکشانی مانند خوشه‌ها و ابر خوشه‌ها می‌پردازد.
لیست دروس رشته فیزیک
لیست دروس فیزیک- گروه عمومی
انگلیسی ویژه
لیست دروس فیزیک- گروه اصلی
الکترودینامیک ۱
فیزیک محاسباتی
مکانیک کوانتمی پیشرفته ۱
مکانیک کوانتومی پیشرفته ۲
مکانیک اماری پیشرفته ۱
لیست دروس فیزیک- گروه تخصصی اجباری
رساله
رساله
رساله
رساله
رساله
سمینار
موضوعات ویژه
لیست دروس فیزیک- گروه تخصصی انتخابی
فیزیک حالت جامدپیشرفته ۱
فیزیک حالت جامدپیشرفته ۲
خواص مغناطیسی مواد
خواص دی الکتریکی ونوری جامدات
نظریه کوانتمی جامدات
الکترونیک کوانتمی
اسپکتروفیزیک
روشهای کوانتمی درفیزیک اتمی ومولکولی
لیزر
اسپکتروسکپی لیزری
فیزیک هسته ای پیشرفته ۱
فیزیک هسته ای پیشرفته ۲
ازمایشگاه پیشرفته هسته ای ۱
فیزیک راکتورپیشرفته
فیزیک ذرات بنیادی ۱
فیزیک ذرات بنیادی پیشرفته ۱
فیزیک نجومی
گرانش ۱
گرانش ۲
وسایل نجومی ورصد
مکانیک کلاسیک
مکانیک سیالات
مقدمات ذرات بنیادی
آزمایشگاه پیشرفته فیزیک
ارشد
رشته فیزیک یکی دیگر از شاخه‌های علوم پایه است که در کشور ما هم، امکانات ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا برای این رشته وجود دارد. کسانی که در مقطع کارشناسی فیزیک تحصیل می‌کنند و یا فارغ‌التحصیل شده‌اند تا حدی در طول دوره ۴ تا ۶ ساله‌ی خود به گرایشها و کاربردهای شاخه‌های مختلف آن پی می‌برند. اما برای کسانی که در مقطع کارشناسی رشته دیگری فارغ التحصیل شده‌اند باید متذکر شد که‌این رشته گرایشهای مختلفی دارد که از جهاتی کاملاً با هم تفاوت دارند و بهتر است قبل از اتخاذ تصمیم خود، سطح اطلاعات خود را در مورد هر گرایش بالا برده تا با علم به آن، به هدف دلخواه خود نائل شوند، لازم به ذکر است رشته‌های کارشناسی مورد قبول عبارتند از : کلیه گرایشهای فیزیک (دبیری – کاربردی) کلیه فارغ التحصیلان علوم پایه و فنی و مهندسی با این توضیحات به بررسی گرایشهای موجود در رشته فیزیک می‌پردازیم:
گرایشهای رشته فیزیک را می‌توان به صورت زیر تقسیم‌بندی کرد که عبارتند از:
حالت جامد (که ماده چگال هم مربوط به همین گرایش است)
اتمی و مولکولی (که شامل زیر گرایشهای پلاسما، لیزر و آماری و فتونیک می‌شود)
هسته‌ای کاربردی – گداخت و پلاسمای کاربردی که جزو رشته‌های فیزیک مهندسی و کاربردی است.
ذرات بنیادی
نجوم
گرانش
مهندسی نانومواد
و گرایشهای که بعضی از دانشگاه‌‌های خاص در نظر گرفته‌اند که عبارتند از :
مهندسی سیستمهای انرژی، مهندسی الکترواپتیک (که کاربردهای زیادی در صنایع دفاع دارد)
فیزیک ریاضی، (نظریه‌ی میدان‌‌های کوانتومی، ابر رسانایی، اپتیک نظری).
دروس امتحانی گرایش فیزیک و نانوفیزیک در کنکور کارشناسی ارشد شامل: مکانیک تحلیلی، الکترومغناطیس، مکانیک کوانتوم و زبان می‌باشد که ضرایب کلیه دروس برای هر دو گرایش یکسان است.
دروس امتحانی گرایش فوتونیک در کنکور کارشناسی ارشد شامل: فیزیک مدرن، الکترونیک، الکترومغناطیس، مکانیک کوانتوم و زبان می‌باشد.
