روند حذف اپلیکیشن‌های سرشناس ایرانی طی هفته جاری از اپ‌استور بار دیگر در حالی سرعت گرفت که این بار دستمایه اپل موضوع تحریم‌های اقتصادی آمریکاست و به این ترتیب بیش از ۶ میلیون کاربر آیفون در ایران دوباره از خدمات کلیدی سرویس‌های این غول آمریکایی محروم می‌شوند.
در حال حاضر اپلیکیشن چندین استارتاپ ایرانی از اپ استور حذف شده‌اند که در میان آنها می‌توان به دیجی‌کالا، علی‌بابا، الوپیک، تخفیفان، دلیون و تپ‌سی اشاره کرد. تپ‌سی آخرین قربانی شرایط و قوانین مبهم اپ استور بوده و از شواهد به نظر می‌رسد که اپ‌های ایرانی بیشتری قرار است با این مشکل مواجه شوند.
اگر خاطرتان باشد، اپل در زمستان سال گذشته هم دست به حذف برخی از اپلیکیشن‌های ایرانی زده بود. مشکل در آن زمان، شفاف‌تر بود و اپلیکیشن‌های حذف شده با برداشتن قسمت پرداخت از طریق شاپرک، توانستند دوباره به اپ استور برگردند. اما این‌بار، شرایط بسیار پیچیده‌تر است. حتی خود اپل هم در ایمیل ارسالی اش برای توسعه دهندگان به پیچیدگی اوضاع و قوانین اشاره می‌کند. متن ایمیل به این شرح است:
توسعه دهنده عزیز،
ما قادر به قرار دادن اپلیکیشن شما در اپ‌استور نیستیم. بر اساس قوانین تحریمی ایالات متحده آمریکا، اپ استور نمی تواند میزبانی، توزیع اپ و یا رابطه مالی با توسعه‌دهندگانی که از برخی کشورهای تحریم شده ساکن هستند را برعهده داشته باشد.
این قوانین پیچیده هستند و به شکل مداوم تغییر می‌کنند. در صورتی که تحریم‌های فعلی برداشته شوند، شما را تشویق می‌کنیم دوباره اپلیکیشن خود را برای قرارگیری در اپ استور ثبت کنید.
اپل در ایمیل خود به استارتاپ‌های ایرانی می‌نویسد که به دلیل رعایت قوانین پیچیده تحریمی آمریکا، اپلیکیشن آنها را حذف کرده و سپس اشاره می‌کند که با توجه به همین قوانین، نمی‌تواند دادوستد مالی با کشورهای شامل تحریم داشته باشد. این در حالیست که تمام اپلیکیشن‌های حذف شده، کاملاً رایگان بوده‌اند و اپل هیچ دادوستد مالی با توسعه‌دهندگان ایرانی نداشته، اما به نظر می‌رسد که این شرکت دیگر نمی‌خواهد حتی توزیع اپ‌های رایگان ایرانی را نیز بر عهده داشته باشد.
رفتار اپل با کاربران و استارتاپ‌های ایرانی عجیب است. این شرکت از قوانین تحریم می‌گوید، خود را موظف به اجرای آنها و حذف اپلیکیشن‌های رایگان می‌داند، در حالی که بیشتر همین اپلیکیشن‌ها در حال حاضر از فروشگاه «گوگل پلی» در دسترس هستند و شرکت گوگل احساس نمی‌کند که باید به قوانین خاصی عمل کند. همانطور که «مهدی تقی‌زاده»، هم‌موسس «دلیون» هم می‌گوید، گویا این بار، رفتار اپل در رابطه با حذف اپلیکیشن‌های ایرانی هیچ الگوی مشخصی را دنبال نمی‌کند.
«مهسا مرادی»، مدیر روابط عمومی «علی‌بابا» در همین رابطه به دیجیاتو می‌گوید: «کاربران زیادی نارضایتی خود از حذف اپلیکیشن علی‌بابا را در شبکه‌های اجتماعی عنوان کرده‌اند و در همین رابطه از ما سوال دارند. ما بزرگترین سایت گردشگری ایران هستیم و سرمایه‌گذاری زیادی روی اپلیکیشن iOS کرده بودیم اما اقدام اپل باعث تداخل در برنامه‌ها و کمپین‌های ما شد.»
سرویسی مانند علی‌بابا، بیشتر از طریق وب‌سایت میزبان کاربران خود است اما استارتاپ‌های ایرانی زیادی هستند که کاملاً اپلیکیشن محور هستند. اقدام اپل می‌تواند باعث شکست کامل این استارتاپ‌ها شود، آن هم در فضایی که حتی استارتاپ‌های ایرانی، در داخل کشور هم از حامی برخوردار نیستند.
مدیر روابط عمومی علی‌بابا در رابطه با مکاتبات این شرکت با اپل می‌گوید: «اپلیکیشن ما در حالی حذف شد که مرحله بررسی را رد کرده و در اختیار کاربران بود. بدون اخطار قبلی حذف شد و با فاصله چند ساعت ایمیلی از سوی اپل دریافت کردیم. همه قوانین اپ استور را بررسی کردیم و در این رابطه دو بار به اپل ایمیل زدیم، پشتیبانی اپ استور پاسخی نداد و به نظر می‌رسد که اپل به طور کلی پاسخی به شرکت‌های ایرانی نداده است.»
مرادی تعداد دقیق توسعه‌دهندگانی که علی‌بابا برای این‌کار استخدام کرده را عنوان نمی‌کند، اما خبر می‌دهد که علی‌بابا، صرفاً برای توسعه اپلیکیشن iOS خود تیمی چندین نفره را در داخل شرکت استخدام کرده بود.
«مهدی نایبی»، مدیر عامل «الوپیک» هم در گفتگو با دیجیاتو عنوان می‌کند که اپل، اپلیکیشن iOS الوپیک را بدون اخطار قبلی از روی اپ استور حذف کرده است: «ما ۴ ماه در حال توسعه نسخه جدید اپلیکیشن و اضافه کردن قابلیت‌های نوین به آن بودیم و حالا اپل بدون هیچ توضیحی آن را حذف کرده. چندین بار از آنها درخواست توضیح داشتیم که باز هم به جز ایمیل اولیه، هیچ پاسخ دیگری ارائه نشد.»
نایبی می‌گوید که بعید می‌داند اپل دوباره اجازه بازگشت اپ‌های ایرانی را به اپ استور بدهد: «بعضی شرکت‌ها مثل اپل، به دلیل مبهم بودن قوانین آمریکا مایل به کار کردن با شرکت‌های ایرانی نیستند. اپ ما روی گوگل پلی هم وجود دارد و بدون هیچ مشکلی کاربران از آن استفاده می‌کنند. در نتیجه اتفاقی که افتاده، تصمیم مستقیم خود اپل بوده است.»
مدیرعامل الوپیک اشاره می‌کند که تیمی حدود ۲۰ نفر توسعه دهنده در این شرکت مشغول به کار هستند که وظیفه طراحی اپ iOS را نیز بر عهده داشته‌اند.
نکته‌ای که شاید در این میان کمتر به آن توجه شود، مشکلاتی است که به جز استارتاپ‌ها، برای توسعه‌دهندگان iOS پیش می‌آید. «شاهین کاتبی»، یکی از توسعه‌دهندگان شناخته‌شده‌ی iOS، در گفتگو با دیجیاتو خبر می‌دهد که این مشکلات، باعث به خطر افتادن امنیت شغلی توسعه‌دهندگان می‌شود: «شرکت‌هایی که مایل به ساختن اپلیکیشن iOS برای کسب‌وکار خود هستند، با اتفاقات اینچنینی انگیزه‌شان را از دست می‌دهند و نمی‌دانند که اگر هزینه کنند، آیا اصلاً اپ آنها وارد اپ استور می‌شود یا خیر. همین موضوع روی درآمد توسعه‌دهنده‌های ایرانی اثر مستقیم می‌گذارد. این در حالی است که ما اپلیکیشن‌های iOS و اندروید را برای برخی سرویس ها توسعه داده‌ایم و دیده‌ایم که گاهی استقبال کاربران از آنها تقریباً برابر بوده است.»
قوانین مربوط به تحریم ایران و برخی دیگر از کشورها از سوی آمریکا، به اندازه کافی مبهم هستند ولی به نظر می‌رسد که اقدام اخیر اپل، به شدت تحت تاثیر سیاست‌های دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا بوده است و این شرکت برای گرفتار نشدن در دام جریمه‌ای بزرگ از سوی دولت آمریکا، تصمیم گرفته تا صورت مسئله را پاک کرده و به این شکل، به استارتاپ‌های ایرانی ضربه بزند؛ ضربه‌ای که البته دوطرفه خواهد بود.
بر اساس آمارهای غیر رسمی، در ایران بیش از ۶ میلیون کاربر آیفون وجود دارد؛ کاربرانی که گویا به دلیل اقدامات اپل بر اساس قوانینی غیرشفاف، در آینده قادر به استفاده از اپلیکیشن و سرویس‌های بومی خود نخواهد بود و در این میانه اقدامات و موضع وزارت ارتباطات ایران هم همچنان مبهم باقی مانده است.
