بازاریابی شبکه ای یک مدل تجارتی یا business model است که حدود سال 1940 در آمریکا پدیدار شد. در بازاریابی شبکه ای کالا های مصرفی، به جای اینکه در فروشگاه ها عرضه شوند و پس از آن مشتری اقدام به خرید آنها نماید، مستقیماً از طریق شبکه ای از توزیع کنندگان مستقل در اختیار مشتری قرار می گیرند. این نوع بازاریابی یک تجارت نفر به نفر است و بر پایه ی برقراری رابطه با مشتریان و خدمت به آنها استوار است. توزیع کنندگان بابت بازاریابی و فروش محصولات از شرکت پورسانت دریافت می کنند.
به گزارش بانکی دات آی آر در اوایل 1940، یک شرکت آمریکایی به نام california vitamins ( که بعد ها نام خود را به Nutrilite Food Supplement Corporation تغییر داد) به یک کشف جالبی دست یافت، این شرکت متوجه شد که اگر نمایندگان فروش بیشتری در اختیار داشته باشد که هر کدام تعداد اندکی از محصولات را می فروختند، می تواند به فروش بیشتری برسد تا اینکه طبق مدل تجارت سنتی تعداد معدودی نماینده فروش داشته باشد که میزان زیادی محصول می فروشند. این شرکت همچنین متوجه شد که مشتریان جدیدی که به شرکت اضافه می شدند از آشنایان و دوستان نمایندگان فروش شرکت بودند. بنابراین شرکت تصمیم گرفت تا از مشتریان راضی خود نمایندگان فروش جدید بسازد و به آنها این حق را داد که انها نیز کار نمایندگی را به دیگران پیش نهاد کنند و براساس میزان فروشی که داشتند پورسانت دریافت کنند. این چنین بود که بازاریابی شبکه ای پدیدار شد.
بازاریابی شبکه ای یک مدل تجارتی کاملًًََََاَ صحیح و قانونی است اما کپی برداری هایی که از آن شده مانند طرح های هرمی و پونزی کاملاَ غیر قانونی هستند. طرح هرمی یا Pyramid scheme نوعی کلاهبرداری است که شکل کلی آن به این صورت است که افراد با پرداخت مقداری پول عضو یک شرکت می شوند تا در آینده با به عضویت در آوردن چند نفر دیگر و رشد زیر مجموعه ی مشتریان ، به مبلغی چند برابر مبلغ حق عضوبتی که دادند دست پیدا کنند. در این طرح سرمایه گذاران که در انتهای هرم به افراد اندکی که در بالای هرم قرار دارند پول پرداخت می کنند. در این طرح محصولی فاقد ارزش یا کم ارزش به فروش می رسد و معمولاَ در این طرح به مشتریان هیچ گونه خدماتی ارئه نمی شو د. علاوه بر این که هیچ فعالیت اقتصادی با وجوه دریافتی انجام نمی شود به علت اشباع سیستم بیش از 90% سرمایه گذاران به علت این که شخص دیگری را برای اضافه شدن به هرم پیدا نمی کنند ، تمامی پول خود را از دست می دهند و در نتیجه هرم متلاشی می شود.
یکی از نمونه های طرح های هرمی نامه های زنجیره ای هستند. شیوه کار نامه های زنجیره ا ی به این صورت است که نامه ای به ایمیل یک شخص ارسال می شود. در نامه از شخص مورد نظر خواسته می شود تا به ۵ شخصی که نام و ایمیل شان در لیست آمده است مقداری پول(۱ دلار ) داده شود و در عوض شخص می تواند نام اول لیست را حذف کند ، نام و ایمیل خود را به انتهای لیست اضافه کند و نامه را برای۵ نفر دیگر بفرستد ، از آنها پول دریافت کند و زجیره ادامه یابد.
اغلب کسانی که در این نوع طرح ها شرکت می کنند در نهایت بازنده هستند چرا که دیر یا زود دیگر هیچ شرکت کننده ای باقی نمی ماند تا زنجیره تداوم یابد. در نامه های زنجیره ای که نام ۵ نفر در لیست نوشته شده و از کاربران اینترنت خواسته می شود تا آن را برای ۵ نفر دیگر بفرستند ، تنها با ۱۵ مرحله ، تعداد شرکت کنندگان ۷،۵ میلیاارد نفر می رسد – بیش از جمعیت کره ی زمین -.
|
مرحله |
عضو جدید |
مجموع شرکت کنندگان |
|
1 |
1 |
1 |
|
2 |
5 |
6 |
|
3 |
25 |
31 |
|
4 |
125 |
156 |
|
5 |
625 |
781 |
|
6 |
3,125 |
3,906 |
|
7 |
15,625 |
19,531 |
|
8 |
78,125 |
97,656 |
|
9 |
390,625 |
488,281 |
|
10 |
1,953,125 |
2,441,406 |
|
11 |
9,765,625 |
12,207,031 |
|
12 |
48,828,125 |
61,035,156 |
|
13 |
244,140,625 |
305,175,781 |
|
14 |
1,220,703,125 |
1,525,878,906 |
|
15 |
6,103,515,625 |
7,629,394,531 |
گفته می شود که طرح نامه های زنجیره ای ابتکار شخصی به نام دیو رودس( Dave Rhodes ) است که در سال ۱۹۸۸ اولین سری این نوع نامه ها را با عنوان Make Money Fast از طریق پست برای برخی افراد ارسال کرد.
امروزه طرح های هرمی در قالب شکل های مختلفی پدیدار می شوند و با سوء اسفاده از نام بازاریابی شبکه ای، افراد نا آگاه بسیاری را به دام می اندازند. طرح های هرمی به قدری اغواگر هستند که می توانند یک کشور را به نابودی بکشانند. در سال ۱۹۹۷ بیش از نیمی از جمعیت کشور آلبانی اسیر ویروس هرمی شدند و این امر موجب شد تا شورش های داخلی در این کشور سر گیرد و دولت آن سقوط کند.
ادامه دارد ...
سلسله گزارش های کارگروه بررسی شرکتهای هرمی سایت بانکی دات آی آر
در همین زمینه بخوانید
قصه ی هرمی ها از کجا آغاز شد (2)
