نظام سرمایه داری را چقدر می شناسید؟

خیزش، اعتراض و تظاهرات، این روزها بسیاری از شهرهای گوناگون در کشورهای مختلف دارای نظام سرمایه داری را فرا گرفته است. مردم معترض که دیگر از دست نظام سرمایه داری به ستوه آمده اند، راه رهایی از آن را در اعتراض و تظاهرات دیده اند.

به گزارش بانکی دات آی آر، در این گزارش با زبانی ساده نظام سرمایه داری را برای شما معرفی می کنیم. نظامی که مهمترین مشکل آن انحصارگرایی بیش از حد است.

تعریف نظام سرمایه داری

سرمایه‌داری یک نظام اقتصادی است که در آن مالکان خصوصی مالکیت ابزارهای تولید را در اختیار دارند و معمولا از این ابزار برای کسب سود در بازارهای رقابتی استفاده می‌شود.

تاریخچه نظام سرمایه داری

اقتصاد سرمایه داری عملاً بین قرن های ۱۶ و ۱۹ میلادی در انگلیس به تدریج رسمیت یافت. اگرچه شواهدی از دوران بسیار دور نشان می دهد برخی ویژگیهای این نظام در دوران خیلی گذشته نیز وجود داشته است. شکل‌های ابتدایی سرمایه داری تجاری (merchant capitalism) در اواخر قرون وسطی شکوفا شد. سرمایه داری از پایان دورهٔ فئودالیسم در دنیای غرب نظام غالب بوده است. به تدریج این نظام از انگلیس به سراسر اروپا گسترش پیدا کرد و مرزهای سیاسی و فرهنگی را از پیش رو برداشت. در قرن های 19 و 20 میلادی سرمایه داری ابزار غالب صنعتی شدن را در دنیا فراهم اورد، اما این ابزار انحصاری نبود.

درآمد در نظام سرمایه داری

در نظام سرمایه داری، درآمد به دو شکل سود و دستمزد نمایان می شود، هر چند در کل سود به آن چیزی گفته می شود که در ازای فراهم کردن سرمایه و به دلیل مالکیت ابزار تولید به سرمایه داران می رسد.

در این نظام زمین، نیروی انسانی و سرمایه در اختیار گروه خاصی است و سایر افراد تنها می توانند با استفاده مشروط و غیررایگان از این منابع تولیدات مادی و معنوی داشته باشند.

در نظام سرمایه داری ملاک سرمایه گذاری، تولید، توزیع، درآمد، قیمت گذاری و عرضه مواد و خدمات، تصمیم گیری های شخصی است و مهمترین وجه تمایز این نظام با دیگر نظام های مالی این است که عرضه کالا و خدمات در این نوع نظام در درجه اول برای کسب سود انجام می گیرد، اگرچه برخی از این کسب سودها با رفع نیاز مشتری بازار همسو است.

سرمایه‌داری تجاری و سرمایه‌داری صنعتی

سرمایه داری تجاری و صنعتی با هم تفاوت دارند. نظام سرمایه داری تجاری، همزمان با کلید خودرن تجارت های بین الملی و تلاش اروپایی ها برای کسب سود بیشتر و غارت ظهور خود را اعلام کرد، در حالی که یکی از مهمترین ویژگی های سرمایه داری صنعتی این است که علاوه بر سود، نیازهای بازار را هم رفع می کند.

موافقان و مخالفان نظام سرمایه داری

باور بسیاری از نظریه پردازانی که غالبا اهل کشورهای دارای نظام سرمایه داری هستند، این است که این نظام توانایی زیادی در رشد اقتصادی از مسیر شاخص هایی چون تولید ناخالص داخلی، سطح رفاه زندگی و به کارگیری ظرفیت ها دارد، در حالی که در نقطه مقابل، منتقدان و مخالفان این نظام انتقاد می کنند که بزرگترین ایراد این نظام انحصارگرایی است که خود به خود در نتیجه ترکیب تجارت آزاد و دارایی های خصوصی ایجاد می شود و از نظر آنان توزیع ناکارآمد و ناعادلانه پول و قدرت، گرایش به انحصارطلبی در بازار، امپریالیسم و شکل های مختلف استثمار فرهنگی و اقتصادی، از خود بیگانگی فرهنگی، نابرابری، بیکاری و بی ثباتی اقتصادی از جمله نتایج این نظام است.

بحران اقتصادی و نظام سرمایه داری

آنچه امروز در جهان تحت عناوینی چون بحران اقتصادی جهان و جنبش های مبارزه با نظام سرمایه داری شاهد آن هستیم در واقع نتیجه همین انحصارگرایی بیش از حدی است که نظام سرمایه داری عامل آن بوده است.