امنیت ایران چک های جدید (آموزش تصویری)
پنجشنبه ، 28 آذر 1387 ، 15:04
با ممنوع شدن انتشار انواع چک پول توسط بانکها، انتشار چک پول در انحصار بانک مرکزی درآمد. این اقدام به منظور تامین ابزار مبادله و قابل اتکا برای مردم و نیز برای جلوگیری از آثار تورم زای روش قبلی انتشار چک پولها می باشد و درعین حال با انگیزه افزایش ضریب ایمنی ایران چکهای در اختیار مردم انجام گرفته است.
ویژگی های امنیتی ایران چک مذکور همانند اسکناس 50 هزار ریالی می باشد و از نظر نوع کاغذ و طراحی و چاپ از تمام ویژگی های لازم برخوردار است.
در ادامه به تفکیک مشخصات ظاهری و ویژگیهای امنیتی تراول چک های 500000 و 100000 تومانی بانک مرکزی می پردازیم.
مشخصات ظاهري ايران چک 50000 تومانی بانک مرکزي
1. مبلغ اسمي ايران چک بانک مرکزي در اين مرحله 500.000 ريال و رنگ آن نيز ترکيبي از رنگهاي صورتي و بنفش مي باشد.
2. متن ايران چک 500.000 ريالي مزين به تصوير بارگاه امام رضا (ع) بوده و آرم بانک مرکزي نيز در وسط ايران چک درج شده است.
3. شماره سريال ايران چک بانک مرکزي مطابق ذيل مي باشد .
4. در ظهر ايران چک بانک مرکزي دو محل جهت درج امضاي خريدار و امضاي واگذارنده لحاظ شده است که نيازي به اخذ آنها از مشتري به هنگام فروش و بازخريد نمي باشد.
5. در ظهر ايران چک، محلي جهت اخذ مشخصات دريافت کننده وجه چک لحاظ گرديده که به هنگام ابطال ايران چکهاي بانک مرکزي مي بايست توسط مشتري تکميل شود.
مشخصات ظاهري ايران چک 100000 تومانی بانک مرکزي
1- مشخصات روي چك
1. تصوير تخت جمشيد در سمت راست روي ايران چك
2. واترمارك تصوير فردوسي در سمت چاپ و در خميره كاغذ كه در مقابل نور از دو طرف ايران چك قابل رؤيت مي باشد.
3. واترمارك عدد 1.000.000 در زير واترمارك تصوير فردوسي
4. نخ امنيتي پنجره اي كه از نوع هولوگرام و با نوشته 1.000.000 به صورت بي رنگ در بطن نخ مي باشد.
5. نخ امنيتي پنهان كه درون كاغذ قرار گرفته و از نوع فلورسنت و با نوشته بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران است.
6. فيبرهاي مرئي كه در سطح چك پراكنده است و بدون هيچ گونه ابزاري قابل مشاهده است.
7. طرح مخفي در قسمت كتيبه بالا، عبارت (IRAN CHEQUE 100) كه با تغيير زوايد ديد در حالتي كه ايران چك به صورت افقي در مقابل چشم قرار گيرد قابل رؤيت مي باشد.
8. كليه نقاطي كه به رنگ سبز و قهوه اي روي ايران چك نشان داده شده است چاپ برجسته مي باشند كه با انگشتان دست به سهولت قابل لمس و شناسايي است.
9. داراي شماره امنيتي فارسي در قسمت بالا سمت راست كه در مقابل اشعه ماوراء بنفش به رنگ طلايي تغيير مي يابد.
10. براي چاپ آرم بانك مركزي در قسمت وسط سطح چك از مركب حرارتي استفاده شده به گونه اي كه با لمس انگشتان دست و افزايش گرما طرح مذكور ناپديد و پس از سردشدن مجدد ظاهر مي گردد.
11. طرح سيترو (نوع اول) – در سمت چپ ايران چك عدد 1.000.000 در پشت و روي چك به صورت عمودي و ناقص چاپ گرديده كه با قرار دادن چك در مقابل نور عدد 1000000 به طور كامل رؤيت مي شود.
12. مركب ضد كپي – در طرح سيترو (نوع دوم) واقع در زير تصوير تخت جمشيد مركب نارنجي رنگ در كپي رنگي از ايران چك به رنگ قهوه اي كم رنگ تغيير مي يابد.
2- مشخصات پشت ايران چك
1. در سمت چپ قسمت وسط عدد 100 به صورت نامرئي وجود دارد كه با تابش اشعه ماوراء بنفش قابل رؤيت است.
2. قسمتهايي از پشت چك در مقابل اشعه ماوراء بنفش به رنگ سبز روشن تغيير مي يابد.
ویژگیهای امنیتی ايران چک 100000 و 50000 تومانی بانک مرکزي
۱ - نخهای امنیتی
یکی از ویژگیهایی که در داخل کاغذ این ایران چکها به عنوان امنیتی سازی کاغذ قرار دارد دو عدد نخ امنیتی است که مشابه یکی از آنها به نام نخ ویندو (Window) در کاغذ اسکناسهای دو هزار تومانی و ۵ هزار تومانی به کار رفته و این شکل است که در برخی نقاط اسکناس آن را به صورت ظاهر شده میبینیم و در برخی نقاط در داخل کاغذ اسکناس قرار گرفته است.
روی نخ ویندو ایران چک ۵۰ هزار تومانی عدد ۵۰۰ هزار ریال نوشته شده و روی ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی عدد یک میلیون ریال نوشته شده است. این نخ به نام نخ هولوگرافیک هم موسوم بوده و در مقابل نور تلألؤ خاصی دارد و شکست نوری ایجاد میکند. تقریبا به مشخصات هولوگرام نزدیک است ولی هولوگرام نیست.
نخ دیگری که در نزدیکی این نخ کار شده به نام نخ پنهان یا Inbed است. در اسکناسهای ۱۰۰ و ۲۰۰ تومانی در داخل خمیره کاغذ کار شده که با اشعه ماوراء بنفش در رنگهای سبز، آبی، زرد و قرمز قابل مشاهده است.
اگر هر کدام از این دو مشخصه دارای خدشه باشد و یا اینکه حتی یکی از آنها وجود نداشته باشد، قطعا اسکناس یک سند اصیل نخواهد بود و از دید بانک مرکزی این سند جعلی محسوب میشود.
۲ - واترمارک
مشخصه دیگری که در داخل کاغذ قرار گرفته واترمارک است که در داخل تمام اسنادی که در سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی تولید میشود مشترک است. یعنی هم در داخل اسکناس قرار گرفته و هم در کاغذ ایران چک. این مشخصه بسیار مهم است و اگر مردم با این مشخصه آشنایی کامل پیدا کنند به راحتی میتوانند سندهای جعلی را از اصیل تشخیص دهند. به خصوص ایران چک که در آن واترمارک فردوسی به صورت سه بعدی کار شده است. این این صورت که از روشنترین نقطه تا تاریکترین نقطه و سایهروشنهای مابین آن روی این تصویر مشخص است.
یکی از خصوصیات واترمارک فردوسی که در داخل خمیره کاغذ کار شده این است که این طرح به قدری شفاف و روشن است که از دو طرف ایران چک در مقابل نور به راحتی قابل رؤیت و تشخیص است.
روی ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی در قسمت رو، زیر واترمارک عددی در خمیره کاغذ تایپ شده به نام Etipe که عدد یک میلیون ریال را نشان میدهد و این نیز مشخصهای است که در سندهای مجعول وجود ندارد و اگر بخواهند آن را ایجاد کنند باید با چاپ آن را ایجاد کنند که مسلما با این کار به راحتی مشخص میشود که عدد، تایپ شده و کاغذ اصلی نیست که دارای واترمارک و Etipe است. چون واترمارکی که توسط جاعلین روی اسناد زده میشود اگر در مقابل نور گرفته شود به هیچ عنوان از دو طرف قابل مشاهده نیست.
۳ - فایبرهای فلورسنتی
الیاف فلورسنتی که در داخل کاغذ ایران چکها بکار رفته از دیگر ویژگیهای امنیتی ایران چکها است و با قلمهای نوری که نور فلورسنت را پخش میکنند و نیز با لامپهای UV در چهار رنگ قابل مشاهده است. ضمنا روی خود سند هم یکسری الیاف مرئی در چهار رنگ سبز، زرد، آبی و قرمز وجود دارد.
۴- طرح ایران چک
بقیه خصوصیتهای امنیتی مربوط به طرح ایران چکها است. در روی ایران چکهای ۵۰ هزار تومانی طرح بارگاه حضرت امام رضا(ع)، حاشیه بالای این طرح، عدد ۵۰۰ هزار که در سمت چپ این حاشیه قرار گرفته و نیز عدد ۵۰۰ هزار که در زیر بارگاه قرار گرفته دارای مرکب برجسته هستند. همچنین نوشته ایران چک به فارسی و نوشته ۵۰۰ هزار ریال به صورت برجسته بوده و زبری آن زیر انگشتان دست قابل لمس است. علاوه بر این یک عدد ۵۰ با یازده خط در کنار آن در سمت راست ایران چک طراحی شده که اینها برجستگی زیادی دارند و دقیقا با انگشتان دست قابل تشخیص است. ارتفاع این برجستگیها از ۱۵ تا ۱۱۰ میکرون است.
ممکن است با دیدن عدد ۵۰ در سمت راست ایران چک این سوال پیش بیاید که بانک مرکزی به منظور آمادهسازی مردم برای حذف صفرها این کار را کرده است. واقعیت این است که طراح و بانک مرکزی به دنبال این ذهنیت نبودند بلکه این یک خصوصیتی است که از امکان تشخیص سریع و آسان اسکناس را فراهم میکند. ضمنا نابینایان هم با لمس این عدد میتوانند ارزش اسمی سند را تشخیص دهند.
۵- شمارهگذاری روی ایران چک
روی ایران چکها دو نوع شمارهگذاری وجود دارد که یک نوع آن شمارهگذاری فارسی در بالای سمت راست ایران چک است و دو رقم سمت راست آن به عنوان چکدیجیت محسوب میشود. بدین معنی که شماره سریال و پیشسریال با یک الگوریتم خاصی به هم مرتبط شده و با اعداد ثابتی حرکت میکنند و پس از انجام یک عملیات خاص ریاضی عدد خاصی حاصل میشود که دو رقم سمت راست آن عدد به عنوان چک دیجیت انتخاب شده است. زمانی که تمام شمارههای قبل از این دو رقم به سیستم داده شود، از روی چکدیجیت مشخص میشود که رمز و اصالت سند چگونه است. اگر اعداد دستکاری شوند دو رقم سمت چک دیجیت مسلما تغییر خواهد کرد که نشاندهنده ثبت غیر واقعی اطلاعات است.
در سمت چپ پایین روش شمارهگذاری دیگری انتخاب شده است که روی ایران چکهای سابق هم وجود داشت ولی استفاده چندانی از آن نشده بود ولی الان با توجه به طرحی که بانک مرکزی برای ایران چکهای بانک مرکزی داده است، این شکل شمارهگذاری به نام MICR در پایین سمت چپ قرار گرفته است که توسط ماشینهای MICR خوان بلافاصله تمام اطلاعات ایران چک وارد سیستم میشود و احتیاجی به وارد کردن دستی نیست. اطلاعات ایران چک پس از یکبار ورود این شماره به سیستم، در تمام شبکه بانکی قابل تشخیص خواهد بود.
این شماره علاوه بر این میتواند به عنوان یک مورد امنیتی هم محسوب شود. به علت اینکه در صورت مشابهسازی این سند و عبور آن از ماشینهای MICR خوان به هیچ عنوان اطلاعاتی را به ماشین نمیرساند.
۶- مرکب حرارتی
روی ایران چک ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی لوگوی بانک مرکزی با مرکب ترمو طراحی شده است. خاصیت مرکب ترمو این است که با قرار گرفتن انگشتان دست بر روی آن و یک مالش کوچک، طرح و لوگوی بانک مرکزی محو میشود و بلافاصله با کنار رفتن انگشت و قرار گرفتن طرح در دمای محیط مجددا به حالت اول بازخواهد گشت. مسلما در اسناد مشابهسازی شده این ویژگی قابل ارائه نیست.
۷- مرکب ضد کپی
در زیر طرح بارگاه روی ایران چک ۵۰ هزار تومانی و زیر طرح تخت جمشید روی ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی، ۴ برگ با رنگ نارنجی وجود دارد که با مرکب ضد کپی طراحی شده است. این طرح در اسناد کپی یا اسکن شده به رنگ قهوهای تیره یا مشکی تبدیل میشود.
۸- طرح ناقص دو طرف چک
دو ویژگی دیگر بر روی ایران چکهای ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی کار شده و توسط مردم قابل تشخیص است به نام سیترو یا طرح ناقص دو طرف چک معروف است که در اسکناسهای ۲ و ۵ هزار تومانی نیز موجود است. این طرح به این شکل است که بخشی از طرح در روی سند کار شده و بخش دیگر در پشت آن و با قرار گرفتن در مقابل نور، طرح به صورت کامل قابل رؤیت است.
از خصوصیات سیترو این است که با عبور دادن آن از دستگاههای مشابهساز، به هیچ عنوان امکان همپوشانی طرحهای رو و پشت که تکمیل کننده یکدیگر هستند وجود نخواهد داشت و با انحرافهای عمودی و افقی در حد ۴ تا ۵ میلیمتر چاپ میشوند. بنابراین با قرار دادن سند در مقابل نور میتوان با دقت در سیترو به عنوان یکی دیگر از ویژگیهای امنیتی ایران چک اصالت سند را تشخیص داد.
طرح سیترو همچنین در مرکب آنتی کپی که بخش دیگری از آن در پشت سند وجود دارد بکار رفته است و با قرار دادن سند در مقابل نور، ۴ برگ روی سند به صورت یک گل کامل دیده میشود که در اسناد جعلی این طرح نیز با انحراف چاپ شده است.
۹- طرح مخفی
از دیگر ویژگیهای مردمی که روی ایران چک وجود دارد طرح مخفی است که روی حاشیه بالای بارگاه در ایران چکهای ۵۰ هزار تومانی و روی حاشیه بالای تخت جمشید در ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی قابل مشاهده است. با قرار دادن ایران چک ۵۰ هزار تومانی به صورت افقی در مقابل نور عدد ۵۰۰ هزار در حاشیه بالای بارگاه دیده میشود و در سمت چپ این عدد نوشته لاتین ایران چک (IRAN CHEQUE) دیده میشود. در ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی به علت ۷ رقمی شدن عدد و طولانی شدن آن عدد ۱۰۰ بالای طرح تخت جمشید قرار داده شد و نوشته لاتین ایران چک نیز در سمت چپ حاشیه بالا طراحی شد.
۱۰- مرکب نامرئی
ویژگیهایی که تا کنون نامبرده شد توسط مردم قابل تشخیص است و به اصطلاح به آنها ویژگیهای مردمی گفته میشود. ایران چکهای بانک مرکزی علاوه بر این دارای ویژگیهای دیگری هستند که تخصصی بوده و به لامپهای خاص UV احتیاج دارد. در ایران چکهای ۵۰ هزار تومانی در حاشیه پایین و بالای بارگاه و در ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی در قسمت بالا و پایین تخت جمشید مرکب فلورسنت کار شده است.
در پشت ایران چکهای ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی با مرکب نامرئی عدد ۵۰ و ۱۰۰ نوشته شده که درست روی واترمارک قرار گرفته است و فقط با لامپ UV و تابش اشعه ماوراء بنفش قابل رؤیت است. تشخیص این ویژگی یک کار تخصصی است که بانکها امکان انجام آن را دارند.
۱۱- طراحی خطی
یک کار تخصصی دیگر که در سازمان تولید اسکناس و مسکوک انجام میشود این است که طراحی تمامی اسناد امنیتی با نرمافزارهای امنیتی اجرا میشود و در این کار سعی بر این است که طراحیها از نوع طراحی خطی باشد. در این نوع طراحی از خطهای فوقالعاده نازک در حد ۱/۰ میلیمتر استفاده میشود. تمام تصاویری که روی اسناد دیده میشود خطی است و به علت نزدیکی فاصله این خطوط به هم حتی زیر اسکنرها و دستگاههای کپی بسیار دقیق هم قابل تفکیک نیست و طراحی خطی تبدیل به حالت نقطهای میشود. این ویژگی با ذرهبین با ۵ برابر بزرگنمایی قابل رؤیت است.
تمامی طرحهای پشت و روی ایران چکهای ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی به صورت خطی و امنیتی است.
۱۲- ریزنوشته
ریزنوشته یا میکروپرینت نیز یک ویژگی امنیتی دیگر در ایران چکهای ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ هزار تومانی است که توسط بانکها و بوسیله ذرهبینی با ۵ برابر بزرگنمایی قابل مشاهده است. خطوطی در قسمت بالا و پایین حاشیه بالای بارگاه و تخت جمشید کار شده که نوشته ایران چک به صورت ریز نوشته شده و در حالت عادی به صورت خط دیده میشود و در صورت کپی یا اسکن شدن نیز یک خط را نشان میدهد.
ویژگیهای امنیتی ایران چک قابل رویت با چشم
۷ مورد از ویژگیهای امنیتی اعم از موارد نخ امنیتی، واترمارک داخل کاغذ، سیترو داخل چاپ، طرح مخفی، مرکب ترمو بانک مرکزی، مرکب آنتیکپی و به طور کلی برجستگی مرکب ایران چکها مربوط به مردم میشود و به راحتی قابل رؤیت و تشخیص است. ممکن است در برخی موارد جاعلین به غلط نشان دهند که سند مجعول برجستگی لازم را دارد. ولی این کار توسط جاعلین به نحوی انجام میشود که برجستگیهای روی سند موجب تو رفتگی پشت سند شده است. در حالیکه ایران چکهای اصیل به این شکل نیست بلکه مرکب در ارتفاعات مختلف روی سند قرار گرفته است.
علاوه بر این اگر با یک دستمال کاغذی تمیز روی ایران چک اصیل کشیده شود، مرکب برجسته روی دستمال قرار گرفته و آن را رنگی خواهد کرد.
موارد MICR، چک دیجیت، قسمتهای فلورسنتی پشت و رو شامل نمره و بخشی از طرحهای بالا و پایین طرح اصلی، طرح مخفی عدد ۵۰ و ۱۰۰ که روی واترمارک از پشت کار شده که تنها با لامپ UV قابل رؤیت است و نیز الیاف مرئی و نامرئی که در داخل کاغذ قرار گرفته و الیاف نامرئی با لامپ UV قابل دیدن است و الیاف مرئی نیز دقیقا به صورت پراکنده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است. ویژگی میکروپرینت نیز از دیگر نکاتی است که تخصصی بانکها به شمار میآید و البته امکان تشخیص آن توسط مردم نیز با استفاده از ذرهبین با ۵ برابر بزرگنمایی وجود دارد.
مورد طراحی خطی و اصالت نوع مرکب و کاغذ ایران چکها نیز تنها توسط بانک مرکزی بانک مرکزی قابل تشخیص است. البته خصوصیت دیگری در ایران چکهای بانک مرکزی و اسکناسهای دیگر وجود دارد که تنها قابل بانک مرکزی قابل خواندن و کنترل است و آن ماده خاصی است که در داخل سند بکار رفته و ماشین کنترل کننده آن تنها در بانک مرکزی ایران وجود دارد و در اختیار هیچ کشور دیگری نیست.
► چطور قبوض تلفن همراه را الكترونيك پرداخت كنيم؟