بانکی دات آی آر: سرزنش كردن همكاران و به گردن آنها گذاشتن اشتباهات و تقصيراتي كه خود مرتكب شده ايم، مانعی در راه انتقاد سازنده از همكار است، چرا که گذاشتن بار ملامت بر دوش او نتيجه اي جز ايجاد حالت زيان بخش اتهام و دفاع ندارد.
همكار كسي است كه مسئوليت و اختياراتش معادل خود ما است. چون سلسله مراتب سازماني هر دوي ما را كم و بيش در سطح شغلي مشابهي قرار مي دهد. پس هر دو از نظر تبحر و مقام در يك سطح به شمار مي رويم و ممكن است چنين فرض كنيم كه “حق” انتقاد از يكديگر را نداريم، اما با توجه به خصوصيت انسان ها چنين فرضي غير واقع بينانه است.
انتقاد بين همكاران رويدادي عادي و معمولي است و با آنكه در بسياري از موارد رقابتها و ضديت هايي به وجود مي آورد كه به نفع هيچ كدام نيست با وجود اين چنانچه به طرز هوشمندانه اي انجام شود، براي هر دو نفر سودمند خواهد بود.
بزرگترين مانعي كه بايد از سر راه برداريم تا بتوانيم انتقاد از همكارانمان را به صورتي مفيد و سازنده در آوريم، اين است كه نشان دهيم قصد تجاوز به قلمرو اختيارات آنها را نداريم.
حتي در مواردي كه ما قصد كمك داريم، او ممكن است تصور كند كه داريم در كاري دخالت مي كنيم كه ارتباطي به ما ندارد و مي خواهيم برايش “رئيس بازي” در آوريم. پس بايد طوري عمل كنيم كه همكارانمان انتقاد ما را به جاي دستور نوعي پيشنهاد همكاري تلقي كنند و آن را مرتبط با كار و مسئوليت ما بدانند.
دومين مانع، احساس رقابتي است كه معمولا بين همكاران وجود دارد. رقابت زمينه اي ايجاد مي كند كه روانشناسان آن را و ضعيت “همه يا هيچ” مي نامند. در رقابت، برنده همه چيز را مي برد و بازنده هيچ چيز نصيبش نمي شود. اگر انتقاد از همكاران طوري باشد كه به آنها القا شود كه ما داريم براي پيشرفت خود و خود نمايي حرف مي زنيم، خيلي راحت حرفهاي ما را رد مي كنند.
همكاران موقعي دست به رقابت مي زنند كه بخواهند روي”مالكيت” فكر يا پروژه اي تاكيد كنند. “عقيده من” را مخالف “عقيده شما” يا “طرز كار من” را در مقابل” طرز كار شما” بگذارند. آنها در شرايطي كه امتيازي هم در ميان نباشد باز چنين رويه اي را پيش گرفته و انتقاد را رد مي كنند.
سرزنش كردن همكاران و به گردن آنها گذاشتن اشتباهات و تقصيراتي كه خود مرتكب شده ايم، سومين مانع در راه انتقاد سازنده از همكار است. گذاشتن بار ملامت بر دوش او نتيجه اي جز ايجاد حالت زيان بخش اتهام و دفاع ندارد.
تمام اين موانع يك وجه مشترك دارند؛ همه به بحث و جدل منتهي مي شوند .در انتقاد روسا از مرئوسين، يا مرئوسين از روسا به ندرت بحث و گفتگو پيش مي آيد. در مورد اول انتقاد نمي تواند رد شود و در مورد دوم هم مي تواند رد شود و هم مي تواند ناديده گرفته شود. اما چون همكاران، داراي اختيارات مساوي هستند، بحث و جدل نه تنها مجاز، بلكه امري غير قابل اجتناب است و تا زماني كه ارزش فردي يكي از طرفين در معرض خطر باشد، ممكن نيست بتوانند به طرز مفيدي انتقاد كنند يا بشنوند.
بايد از تكنيك هايي استفاده كنيم كه بتوانيم بدون راه انداختن بحث وجدل، از همكارمان انتقاد كنيم؛ انتقادمان را به عنوان يك مسئله مشترك مطرح كنيم و كلماتي به كارببريم كه به جاي رقابت، ملامت يا سرزنش بر همكاري تاكيد كند. تاكيد بر هدف مشترك و به كاربردن كلماتي چون “ما” و “مال ما” كه اشاره به سهيم بودن و مشاركت هر دو طرف در موفقيت دارد، از پيامدهاي زيان بخش رقابت مي كاهد.
نشان دهيم كه همكاري او بر هر دوي ما اثر مي گذارد؛ وقتي بر هدف مشتركي تاكيد مي كنيم، اشارات ضمني سرزنش از انتقاد حذف مي شود. وقتي خود را در اعمال همكارمان سهيم مي كنيم به او نشان مي دهيم كه اگر به انتقاد ما عمل كند چگونه هر دو مي توانيم از آن بهره مند شويم. در نتيجه با اين كار طرف مقابل را متقاعد مي كنيم كه موردي كه ظاهرا ارتباطي با ما ندارد، در واقع خيلي هم به ما مربوط است.
اين تكنيك به ويژه در مواردي كه دو نفر با هم كار مي كنند مفيد است. مثلا همكار ما هميشه در جلسات اداره با تاخير حاظر مي شود و در نتيجه، كارها به خوبي پيش نمي رود.
به جاي اينكه بگوييم تو هيچ وقت به موقع نمي آيي و سبب مي شود كه من آدمي دست و پا چلفتي جلوه كنم. بگوييم براي هر دو ما مهم است كه به موقع در جلسه شركت كنيم. اگر يكي از ما تاخير كند، حالت بدي به وجود مي آيد كه به نفع هيچ كداممان نيست. بهتر و موثرتر است. در نتيجه اگر انتقاد بجا و با تكنيك خاص خود باشد نه تنها مخرب نيست بلكه سازنده و پيش رونده خواهد بود.
خبرگزاری مهر
