درقاب تصویر/ ماکو از نگاهی دیگر

شهر ماکو مرکز شهرستان ماکو، در شمال غربی آذربایجان غربی واقع شده و دارای موقعیت جغرافیایی و نظامی مهمی است؛ زیرا در سرحد سه کشور ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است.

نقشه شهر ماکو

بر اساس همین اهمیت، روس ها در زمان جنگ جهانی راه آهنی از شاه تختی به بایزید دایر نمودند که از شهر ماکو می گذشت و قریب ۱۵۰ کیلومتر آن در خاک ایران بود. متاسفانه اکنون این مسیر راه آهن به کلی مخروبه شده و غیر قابل استفاده است. این شهر از طرف شمال به رود ارس، از طرف مغرب به کدوک کلامه (سرحد ترکیه)، از طرف مشرق به پل خدا آفرین ارس و از طرف جنوب به خاک ترکیه و خوی محدود می شود. شهرستان ماکو، کوهستانی بوده و کوه های متعددی در آن قرار دارند.

منظره ای از شهر ماکو

منطقه چالدران و کلیسای طاطاووس (قره کلیسا) نیز در این شهرستان واقع شده اند. اس. جی. ویلسون، کشیش آمریکایی پس از گذر از شهر ماکو در باره آن چنین نوشته است: “همچنان که به ماکو نزدیک شدیم جاده مارپیچ از میان دره باریکی گذشت که از میان آن رودی به همین نام در جریان بود و پی در پی به شکل آبشارهای غران کوچکی فرو می ریخت. در یکی از این خمیدگی های کوهستان ناگاه منظره شهر ماکو به صورت دلپذیر و شگفت آوری در برابر دیدگانم پدیدار شد. کوهستان های برهنه پر صخره، ناگهان در دو سو سر به آسمان کشیده و دست کم به ارتفاع هزار پا گردن برافراشته بودند. کوهی که در سمت راست قرار دارد، هر قدر بالا می رود بر آمدگی پیدا می کند و همچون سایبانی بر فراز شهر گسترده می شود. در فرورفتگی صخره ها، قلعه ای ساخته اند “.

منظره ای از کلاهک سنگی شهر ماکو

ماکو در دوره های مختلف تاریخ به نام های مختلفی معروف بوده که از آن جمله می توان به نام های شاوارشان، ماکویه، قلعه قبان، آرتاز، روسا، مادکوه و مکی اشاره نمود. به جرئت می توان گفت که ماکو یکی از دیدنی ترین شهرهای ایران است. هنگامی که درون شهر قدم می گذارید به واقع از دیدن آن لذت می برید. مخصوصا با غروب آفتاب و سرخ شدن آسمان و کوه های سنگی اطراف شهر، زیبایی ها چندین برابر می شود. کلاهک سنگی ماکو و لانه لک لک ها که در گوشه گوشه شهر و جاده ها بر روی تیرکهای برق و منبع های آب ساخته شده اند نیز از دیدنی های جالب ماکو است.
این شهر به دلیل آنکه در کنار مرز و گمرک بازرگان واقع شده است محل عبور مسافرینی است که قصد دارند از طریق زمینی به ترکیه سفر کنند و از این رو افراد زیادی روزانه در این شهر رفت و آمد می کنند که با توجه به این موضوع امکانات شهر بسیار کمتر از میزان لازم بوده و به خصوص جهت اسکان مسافرین در فصلهای پر مسافر با مشکل مواجه است.
این موضوع توجه فوری به احداث هتل و مسافرخانه های لازم و همچنین ایجاد ایستگاهی جهت ارائه اطلاعات لازم گردشگری را ایجاب می کند.

از دیگر دیدنی های ماکو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تپه ما قبل تاریخ خلیل آباد در ۳۰۰ متری شوط
کلیسای عظیم سنت استپاسن در دره شام ارسکنار
معبد سنگی در ده شدی دشت زنگنه
برج و بارو و کتیبه در، ساری قیه و در صخره ماکو
خرابه‌های تعدادی کلیساهای ارمنی در دهات مختلف
آثار تاریخی شهر دامبات
خرابه‌های قدیمی گزلو در ده مخند
آثار و علایم منقوش در سنگ در ده قزلجه قلعه دهستان قره قویون
دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آرارات
شهر روسا یا قلعه جم خور در ده بسطام چایپاره
اتاق سنگی در ده چیره کندی چای پارا
گورستان تاریخی پیر احمد کندی در دهات آواجیق
پل بشگوز در نزدیک شهر ماکو
خرابه‌های سه گوش در ده قزلداغ
اتاق سنگی در ده دلیک داش
کلیسای زور زور در ده بارون
دیری متعلق به فرقه دمینکن در پای کوه قیه
اتاق سنگی در ده سنگر
کلیسای مریم ننه در شمال شهر ماکو
بنای باشکوه کلاه فرنگی در بیمارستان ماکو
ازارتفاعات ماکو میتوان چهارکشورایران ترکیه اذربایجان وارمنستان رادید.

کاخ باغچه جوق

در فاصله ۶ کیلومتری شهر ماکو و حدود ۲ کیلومتری از سمت غرب جاده اصلی ماکو-بازرگان، روستایی به نام باغچه جوق واقع شده که غرب و جنوب آن به دامنه کوه با صفای “چرکین” و چشمه ای به نام “کلیسه” منتهی می شود. در بخش جنوب شرقی آبادی مذکور، ساختمان مجلل و تاریخی قصر باغچه جوق دیده می شود که مربوط به اواخر دوره قاجاریه و بانی آن تیمور تیموری معروف به اقبال السلطنه ماکوئی یکی از حکام مقتدر وقت و از سرداران مظفر الدین شاه بوده است.
ساختمان ۲۵۰۰ متري كاخ باغچه جوق در ميان باغي به مساحت ۱۱ هكتار احداث شده و از شاهکارهای به جاي مانده از اواخر دوران قاجار است. به دليل ويژگيهاي ممتاز هنري و معماري، در سال۱۳۵۳، این اثر توسط دولت از وراث سردار خريداري و بعد از انجام تعميرات ضروري از سال ۱۳۶۴ براي بازديد عمومي آماده شد.

نمایی از باغچه جوق

در حياط روبروي كاخ اولين چيزي كه جلب توجه ميكند كالسكه خاك گرفته سردار و جايگاه باشكوهي است كه از آنجا براي رعيتها سخنراني ميكرده و از تراس گچبري شده، با آجرهاي رنگي و پلكاني كه از دو سو، جايگاه را به حياط متصل مي كند تشکیل شده است. ساختمان كاخ بنايي است قرينه، نيمي ايراني و نيمي فرنگي و ديوارهاي هر دو قسمت با رنگ هاي طبيعي نقاشي شده اند. نيمه ايراني با گل و بوته و زنان و مردان دوران قاجار و نيمه فرنگي با نقش كاغذ ديواري خانه هاي روسي قرن ۱۹ و نقش و نگارهاي اروپايي تزئين شده است.