بانک ها وام های خود را تحت عنوان چه عقودی به شما می دهند
یکی از فعالیت های که بانک ها انجام می دهند اعطای تسهیلات و وام دهی به افراد می باشد. اگر از دریچه دید یک فرد عادی که تصحیلات بانکی ندارد نگاه کنیم به احتمال زیاد گرفتن مبلغ در وهله اول برایش اهمیت دارد و پای قرارداد های مکتوبی که به او می دهند یک امضا می زند و تحویل می دهد تا هر چه زودتر وامش را دریافت کند. مفاد آن را نمی خواند یا اگر بخوانید معنی و بار اصطلاحی آن برایش مشخص نیست. برای مثال، یک جوشکار که می خواهد دستگاه مورد نیازش را با مبلغ بانک تامین کند؛ مضاربه، جعاله و سلف مفهومی ندارد و او در حرفه خود انواع جوش ها را می شناسد که ما نمی دانیم و استادکار ماهری است. طبق افق دیدی که وام چی پیش گرفته (تا مخاطب خودش را از فعالیت های بانکی و مفهوم اصطلاحاتی که برای تسهیلات اعمال می شود) آگاه کند در این مطلب سعی شده با بیانی ساده، شما را از شرایط عقودی که با آن قرارداد وام می بندید آشنا کنیم.
عقود
کلمه عقود از کلمه مفرد عقد می آید که همه ما معنی آن را می دانیم. عقد انواعی دارد که باید با آن عقودی که در امر تجارت و بانکداری زیاد مورد استفاده قرار می گیرد، آشنا شویم که به این شرح است :
عقد لازم : عقدی است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشند.
عقد جایز : عقدی است که هریک از طرفین می توانند هر وقت که بخواهند آن را فسخ نمایند. (جعاله)
عقود مشارکتی یا غیرمبادله‌ای : عقودی را گویند که کالای به هنگام انعقاد قرارداد مبادله نمی شود. (مضاربه و مشارکت)
عقود مبادله‌ای: عقودی را گویند که با انعقاد قرارداد موضوع بین طرفین قرارداد مبادله می شود. (خرید و فروش اقساطی)
قبل از هر چیز
قبل از این که ببنید وام شما از کدام عقود است. در برگه اسنادی که برای اعطای وام بانک به شما می دهد اول بند (وجه التزام تأخیر تأدیه دین) را بخوانید. این بند به شما می گوید اگر در واریز سررسید قسط خود تاخیر کنید چقدر مبلغ جریمه شامل وضع شما خواهد شد و چکونه محاسبه خواهد شد.
«دلیل آوردن ترکیب، مانند همان چیزی که در برگه قراردادهای بانک است به خاطر آشنای فرد با شکل ترکیب است.»
مضاربه
این نوع تسهیلات مضاربه ای برای افرادی که فعالیت های بازرگانی دارند مناسب است. در این قرارداد یکی از طرفین(بانک) عهده دار تامین سرمایه مالی می شود و فرد دیگر ضمانت می کند که با آن پول کار کند و در انتها سود حاصل آن را حساب کرده و با بانک آن را طبق قرارشان تقسیم کند.
جعاله
دادن مبلغی معلوم توسط بانک برای انجام عملی مشخص می باشد. این نوع قرارداد ها برای تعمیرات خودرو، مسکن و کارهای تولیدی و بازرگانی مناسب است که بانک می شود کارفرما و پولی را به فرد در قالب پیمانکار می دهد تا آن را صرف کاری معلوم که برای بانک مشخص شده، استفاده کند.
سلف
معامله سلف در عملیات بانکی پیش خرید نقدی محصولات تولیدی (صنعتی، کشاورزی و معدنی) به قیمت معین برای تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی است. تسهیلات سلف صرفا برای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی است و شامل خرید کالا های موجود نمی شود.
به نوعی شما به نزد بانک مورد نظر خودتان مثل کشاورزی می روید و به بانک اعلام می کنید: من پنج هکتار زمین دارم و تا آخر مهر هزار کیلو گندم دِرو خواهم کرد. نصف این محصول را به شما (به ارزش هر کیلو گندم صد هزار تومان) پیش فروش خواهم کرد. تا من با این مبلغی که به عنوان وام از شما دریافت خواهم کرد؛ بذر و کمباین بخرم. هنگامی که کشت، داشت و برداشت انجام گرفت؛ می شود الوعده وفا و بانک می آید تا از گندم شما سهمش را بگیرد.
«اعداد تقریبی و مثلی هستند. وام چی، نرخی برای هر کیلو گندم نگذاشته و این عدد برای مثال است. از هیچ منبع رسمی گرفته نشده.»
قرض الحسنه
به سراغ یکی از دوست داشتنی عقودی می رویم که همه تا اسمش می آید یک نفس عمیق و با خیال راحت می کشیم که این وام به دردمان می خورد. قرض الحسنه قرار دادی است که به موجب آن بانک (به‌عنوان قرض دهنده) مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر به اشخاص حقیقی و یا حقوقی (به عنوان قرض گیرنده) به قرض واگذار می‌کند. تعهد بازپرداخت قرض گیرنده صرفا معادل مبلغ دریافتی به علاوه کارمزد آن خواهد بود. سهم قرض الحسنه اعطای هر بانک، سقف تسهیلات اعطای به متقاضیان و کارمزد آن سالانه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشخص می‌شود. حداکثر مجموع کل قرض الحسنه‌های اعطای هر بانک معادل کل سپرده‌های پس‌انداز قرض الحسنه است.
اجاره به شرط تملک
این عقد اسلامی هم کامل از اسمش مشخص است که شما از بانکی مثل مسکن وامی را دریافت می کنید یا در خانه های ساخت بانک مسکن، ساکن می شوید هر ماه همان اجاره بها مبلغ قسط ماهیانه شما می شود. این یعنی در پایان مدت اجاره نامه شما با بانک؛ مالک ملک هستید. مبارک باشد!
هدف
عقودی که شرح آن ها داده شد از عقود جالب و مورد علاقه بانک ها بود که از سال گذشته تا کنون بیشتر با آن ها قرداد تسهیلات خود را به وام گیرنده ها امضا کرده اند. وام چی با مطالعه ای که در روزنامه صبح اقتصاد ۲۴ شهریور ماه داشت، باید نقل کند:
«آمار‌های بانک‌مرکزی نشان می‌دهد در سال ۹۷ بانک‌های دولتی تمایل بیشتری به وام‌دهی با سود ثابت داشتند و بانک‌های خصوصی تمایل به عقودی داشتند که سود ثابت نداشته باشد. درواقع بانک‌های خصوصی تمایل به انواع عقود اسلامی مشارکتی و بانک‌های دولتی تمایل بیشتری به عقود مبادله‌ای داشته‌اند.»
نتیجه
پس اگر قرار باشد الگوریتم رفتاری از بانک ها در ذهن تصور کنیم؛ شما با توجه به تخصص، نیاز و شرایط شغلی خود دیگر می دانید به سمت کدام بانک(خصوصی یا دولتی) برای گرفتن وام حرکت کنید.
► مسیر نقدینگی به کجاست ؟
بررسی سه طرح از سه بانک در وام چی ◄
