رسانه‌هایی که با تیترهای غیراخلاقی جذب مخاطب می‌کنند

وقتی در سایتهای مختلف، تیتر خبر “تجاوز به یک زن آن هم در مقابل شوهرش همراه با “عکس” است، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مخاطب رسانه‌ای پس از مطالعه آن مطلب واکنش خاص روانی-اجتماعی از خود نشان ندهد.

“تجاوز به یک زن در مقابل شوهرش+عکس”، “آزار و اذیت یک دختر توسط چند مرد+عکس”، “زنی که مورد آزار چند مرد جوان قرار گرفت+عکس”.
این واژه‌ها، جملاتی هستند که با عنوان خبر، این روزها در سایت‌های داخلی و خارجی فارسی زبان منتشر می‌شود.

در این سایتها از مخاطب خواسته می‌شود به محض ورود به سایت برای خواندن ادامه مطلب و محتوای این خبرها روی این گونه تیترها کلیک کنند اما هنگامی که مخاطب روی آن کلیک می کند در مطلب تفضیلی و اصل خبر هیچ عکسی مشاهده نمی‌شود و تنها یک خبر که در اکثر مواقع از صفحات حوادث روزنامه ها کپی شده در مشروح اینگونه خبرها آمده است.

در این میان بدون شک هیچ‌گاه در مورد چنین خبرهایی نه عکسی وجود دارد و نه هیچ سایتی مجاز به نمایش این گونه عکسها است.

با توجه به این موضوع شبهاتی فراوانی در ذهن مخاطب ایجاد می شود. اینکه چرا این سایتها با اطلاع از این محدودیتها باز هم در تیترهای خود از وا‍ژه “+عکس” استفاده می‌کنند بدون شک جای سوال دارد؟

از طرف دیگر سوالی که مطرح می شود این است که آیا گردانندگان این سایتها از تاثیرات روانی فوق العاده این گونه تیترها آگاه هستند؟

برای پاسخ دادن به این سوالها باید به این نکته توجه کرد که اکثر مدیران سایتهای داخلی از قوانین فضای مجازی به خوبی آگاه هستند و همچنین آنان به دلیل اینکه کار خبری می‌کنند بدون شک تبعات و موجهای هر خبر را تا حد قابل توجهی می‌دانند.

با در نظر گرفتن این موضوع، باید اشاره داشت که از قرار معلوم در این سبک جدید، برخی سایتها بدون توجه به هنجارها و شرایط روانی جامعه دست به انتشار خبرهایی این چنینی می‌زنند که در این سبک تنها هدفی که مشاهده می شود جذب مخاطب است. یعنی به تعبیری دیگر این گونه که از شواهد و قرائن معلوم است این نوع سایتها تنها به دنبال مشتری و خواننده هستند و برای این موضوع از هیچ کار و راهی چشم پوشی نمی کنند. حتی اگر آن راه برخلاف مصالح جامعه و به ضرر اجتماع باشد.

از سوی دیگر هنجار شکنی این سایتها در این زمینه باعث شده که دیگران هم برای جلب نظر مخاطب خود از این موضوع استفاده کنند و به این ترتیب یک موج در فضای مجازی ایجاد شود، موجی که بدون شک به نفع جامعه نخواهد بود.

موج آلوده کننده مجازی، جامعه را هم آلوده خواهد کرد

در کنار این موج و حرکت آنچه که روز به روز در حال گسترش است، بحث تبعات این موضوع می‌باشد. کارشناسان در این باره به‌هنجار شکنی و شکستن قبح این چنین مسائلی به عنوان اولین آسیب اشاره می‌کنند و بر این باروند که با گسترش چنین مسائلی در سایتها و فضای مجازی روند قبح زدایی از بسیاری از مسائل در جامعه تسریع می‌شود که این مسئله خود آغازی برای دیگر مشکلات و معضلات اجتماعی است.

در واقع چنین رفتارهایی در فضای مجازی باعث می‌شود که مخاطب دائما با خبرهایی رو به رو شود که به هیچ وجه در دایره مسائل اخلاقی نمی‌گنجد و در کنار این موضوع وقتی دائما بحث پیوست عکس به خبر به میان می‌آید، موجهایی در جامعه ایجاد خواهد کرد که تبعات آن بسیار وخیم خواهد بود.

به واقع هنگامی که شهروندان جامعه دائما با چنین جمله‌هایی آن هم به‌علاوه عکس برخورد می‌کنند، به تدریج چنین مسائلی در دنیای واقعی هم برای آنان عادی می شود و حتی ممکن است افراد با دیدن برخی ناهنجاری‌ها درفضای واقعی جامعه از خود واکنشی نشان ندهد؛ چرا که آنقدر در فضای مجازی این مسائل برای او تکرار شده که به نظرش عادی خواهد آمد. با توجه به این موضوع، بی‌تفاوتی اجتماعی را باید از مهمترین تبعات چنین مسئله ای دانست.

تیغ این تیترها برگلوی آرامش روانی جامعه

اما در کنار این گونه تبعات و مسائل باید این نکته را هم مد نظر داشت که آرامش روانی جامعه یکی از مهمترین مسائلی است که جامعه شناسان و روانشناسان از آن به عنوان عامل شکوفایی یک جامعه یاد می‌کنند. در واقع پیشرفت و رشد اجتماعی و اقتصادی و… در جامعه‌ای رخ خواهد داد که آرامش روانی درآن حاکم باشد.

با تصور کردن این اصل، به جرات می‌توان گفت که انتشار چنین مطالبی و استفاده از واژه عکس در کنار آن ضربات سنگینی به آرامش روانی جامعه وارد خواهد کرد. به عنوان مثال وقتی در سایتهای مختلف تیتر خبر تجاوز به یک زن آن هم در مقابل شوهرش همراه با عکس است، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مخاطب رسانه‌ای پس از مطالعه آن مطلب واکنش خاص روانی-اجتماعی از خود نشان ندهد.

از سوی دیگر باید توجه داشت که ذکر واژه عکس در کنار این خبرها می تواند باعث گسترش فرهنگ سودجویی آن هم به هر ترتیب و راهی شود. یعنی وقتی که یک سایت خبری که قرار است کار فرهنگی انجام دهد اقدام به انتشار چنین اخباری آن هم با این سبک می‌کند دیگر چه انتظاری می‌توان از یک فرد عادی در جامعه داشت؛ چرا که فرد از فضای مجازی برداشت خاصی خواهد کرد. برداشتی که خیلی سریع تاثیرش در رفتارهای روزمره آنها مشاهده خواهد شد.

از سوی دیگر تمام کارشناسان بر این باورند که برخی مسائل در جامعه اصلا نباید علنی شود، چه برسد به اینکه بحث عکس انداختن از آنها مطرح باشد و تیترهای این گونه از آنها زد. چرا که این موضوعات و انتشار آنها به این سبک اولا باعث زیر پاگذاشته شدن بسیاری از خط قرمزهای اخلاقی می شود و ثانیا می‌تواند به حیثیت افراد ضربه وارد کند و ثالثا حتی سبب می‌شود که برخی کودکان و نوجوانان با دیدن چنین صحنه‌هایی بیش از هر چیزی مشتاق عکس گرفتن از آن باشند.

دراین میان اگر به برخی معضلات روز جامعه نگاهی داشته باشیم متوجه خواهیم شد که برخی شهروندان در هنگام رخ دادن یک حادثه جنایی و یا از این قبیل بیش از هر چیز دیگری به دنبال عکس گرفتن و انتشار آن هستند و بدون شک انتشار اخبار با ذکر واژه دروغین «+عکس»در برخی سایتها در گسترش چنین مسئله ضد فرهنگی نقش بسیار مهمی دارد.

همچنین از تزریق خشونتی که چنین تیترهایی به ذهن مخاطب خود می‌کند هم نباید غافل شد، به واقع هنگامی که تیترهای اینگونه دائما در فضای مجازی منتشر می‌شود به طور ناخودآگاه ذهن مخاطب به سمت خشونت عریان می رود و حتی به این گمان می‌افتد که هر روز در جامعه چنین وضعیتی حاکم است که این مسئله در ایجاد تصور ناامنی در ذهن او فوق العاده تاثیرگذار خواهد بود که همین تاثیرگذاری سبب واکنش او می‌شود.

به هر ترتیب باید دقت داشت که فضای مجازی همانگونه که می تواند مثبت و سازنده باشد به همان اندازه توانایی تخریب و ویرانگری خواهد داشت. به همین دلیل باید با برنامه‌ریزی و تدوین رویکردهای صحیح، سایتهای خبری را به سمتی برد که به نوعی فرهنگ ساز باشند نه اینکه با برخی رفتارهای غیر حرفه‌ای و سودجواینه آرامش روانی جامعه را به هم بزنند.