تصور اينكه با حذف سه صفر از واحد پول ملي قيمت كالاها به شكلي درمي آيد و مي توان اجناس چند ده هزار توماني را با پرداخت چند ده تومان خريد تصور بسيار شيريني است حتي اگر به اين واقعيت هم متذكر باشيم كه در واقع چيزي ارزان نشده و تنها قيمت اسمي و ظاهري آن تغيير كرده است . بدين ترتيب حذف صفرهاي سه گانه از پول ملي و تبديل شدن هزار تومان به يك تومان حداقل مي تواند خاطرات قيمتهاي سالهاي دور را براي كهنسالان زنده كند و تصويري ملموس از آنچه آنان بيان مي كنند به دست جوان ترها بدهد.
آنچه در جملات بالا گفته شد اگرچه در نگاه نخست برخوردي احساسي و فاقد تمام جنبه هاي واقعي و اقتصادي تحولي مانند حذف سه صفر از پول ملي ما ايرانيان است اما در واقع حامل يكي از مهمترين اهداف مسئولان اقتصادي كشور براي اجراي اين تصميم بشمار مي آيد كه عبارتست از كاستن از بار رواني تورم .
همه ما به دفعات شنونده و يا گوينده اين قبيل جملات بوده و هستيم كه « چقدر پول بي ارزش شده و براي خريد فلان چيز بايد رقم بالايي بپردازيم ... » . اين دست گزاره ها در فضاي اقتصاد به « كاهش ارزش پول » و يا « افت قدرت خريد » تعبير مي شود.
صاحبنظران اقتصادي وقوع چنين فرايندي را معلول تورم مستمر و بالا و عدم تطبيق به هنگام و متناسب ارزش پول رايج با اين تورم مي دانند. در چنين شرايطي كاهش ارزش پول ملي به حدي مي رسد كه محاسبات و نگهداري حسابها و نيز تسويه آنها به خصوص در قالب خرد با مشكل مواجه مي شود و حتي براي خريدهاي جزئي نيز ناگزير از انتقال حجم بالايي از پول هستيم ; شمارش اسكناسها وقت زيادي از ما مي گيرد و حجم زيادي از صفحات دفاتر حسابهاي روزانه حافظه هاي يارانه اي و... به اشغال صفرهاي متعدد مقابل ارقام ديگر درمي آيد و از همه مهمتر به علت بي ارزش شدن اجزاي كوچكتر پول آمادگي رواني جامعه براي پذيرش افزايش بي علت قيمتها و يا گرد كردن ارقام به سمت بيشتر افزايش مي يابد كه همگي به گراني دامن مي زند.
در چنين وضعيتي است كه مسئولان كشور ما نيز همانند بسياري از كشورهاي ديگر در كنار اجراي سياستهاي اصلاحي در ساير حوزه هاي زيرساختي اقتصاد بحث حذف تعدادي صفر از واحد پول ملي را در دستور بررسي قرار دادند و در نهايت بر حذف سه صفر از اين تعداد توافق كردند.
علاوه بر محاسن و فوائد عنوان شده براي اين كار كه بيشتر جنبه عمومي و همه فهم داشت دولتها معمولا اهداف ديگري را نيز در اين فعل و انفعالات دنبال مي كنند; اگرچه حذف صفر از پول ملي و معرفي پول جديد بيش از آنكه يك اقدام سياسي باشد يك عمل فني و كارشناسي است ولي واقعيت اين است كه كنترل دولت بر پول ملي نشانه و شاخصه يك دولت ملت مدرن به حساب مي آيد و حذف صفر از پول ملي در شرايطي كه ارزش اين پول كاهش يافته ابزاري براي حمايت دولت از اقتدار سياستهاي پولي است . اگر جامعه اي اعتماد خود را نسبت به پول ملي از دست بدهد ارزهاي خارجي رواج خواهد يافت و اين مسئله فشار رواني و اقتصادي زيادي را بر دولتها وارد مي سازد. با اين استدلال حذف صفرها از پول ملي مانع نفوذ ارزهاي خارجي در اقتصاد كشور مي شود و در برخي موارد زمينه هايي را نيز براي مهار تورم پديد مي آورد.
با اين حال به نظر نمي رسد چنين تصميمي بدون هزينه و پيامد نيز باشد و قطعا آثار هزينه اي و اقتصادي و حتي اجتماعي هم به دنبال خواهد داشت . بازخواني تجربيات كشورهايي كه دست به اين اقدام زده اند مسئولان ما را در اتخاذ تدابيري كه اين پيامدها را به حداقل برساند بسيار كمك مي كند.
يكي از اين مسائل كه توجه به آن بسيار بيشتر از هزينه هاي چاپ مجدد اسكناس و ضرب مسكوكات و يا تبديل نرم افزارهاي حسابرسي اهميت دارد بحث تورم است چرا كه بسياري از كارشناسان معتقدند در صورت فراهم نبودن شرايط و اتخاذ تدابير لازم در اين زمينه حذف صفر از پول كه يكي از اهداف آن كاهش تورم تعريف مي شود به ضد خود تبديل خواهد شد و در كوتاه مدت آثار معكوسي از خود به جا مي گذارد.
از اين رو به نظر مي رسد هرگونه اقدامي در زمينه حذف صفر از پول ملي پيش از قرارگرفتن روند حركتي اقتصاد كشور در مسير تورم كاهنده پيامدهاي نگران كننده اي به دنبال خواهد داشت چرا كه در صورت عدم مهار تورم ارزش پول به سرعت كاهش يافته و ناگزير از اضافه كردن مجدد صفر در مقابل اسكناسها خواهيم بود كمااينكه در برخي كشورها همين مسئله به تغيير 18 باره واحد پول ملي انجاميده است .
تاكيد رئيس كل بانك مركزي هم بر اينكه تعجيلي در انجام عمليات حذف صفر از پول ملي وجود ندارد بيانگر همين نكته است كه بايد صبر كرد تا روند كاهشي نرخ رشد تورم از استمرار و دوام برخوردار شود و نرخ رشد نقدينگي هم كه بالابودن آن طي سالهاي اخير به تشديد تورم و كاهش ارزش پول ملي منجر شده بعد از افت شديد چند ماهه گذشته به نقطه متعادلي بازگردد. تنها در اين صورت است كه مي توان انتظار داشت حذف سه صفر از واحد پول ملي به عنوان يكي از گامهاي موثر در كاهش تورم و حذف هزينه هاي زائد از اقتصاد كشور موثر واقع شود.
منبع: روزنامه جمهوری اسلامی
► تأسيس 4 بانك خارجي در ايران قطعي شد
زمزمه های تغییر در بانک مرکزی ◄
